Het eerste nummer van Scratches, het nieuwe tijdschrift van stripuitgeverij Scratch is eindelijk van de persen gerold en het is allerminst een regulier striptijdschrift geworden.
Stripliefhebbers kennen soortgelijke luxe, op fraai papier gedrukte tijdschriften als Drawn & Quarterly en Nobrow uit Canada en Engeland die de tekenaars en stijl van de gelijknamige uitgeverijen promoten.
Avontuurlijk beeld
Bij Scratches lijkt het allemaal wat losser en gevarieerder, maar wie beter kijkt merkt dat hoofdredacteuren Joost Swarte en Hansje Joustra niet alleen hun eigen auteurs naar voren hebben geschoven maar geselecteerd hebben op avontuurlijk beeld.
Op de cover geen striptekening maar een muurschildering in een verlaten fabriekshal van de Rotterdamse kunstenaar Daan Botlek. En op de schutbladen een fantasiestad van Georg Bohle. Joost Swarte vertelde bij de presentatie van Scratches dat Bohle aanvankelijk twijfelde of hij wel in een striptijdschrift wilde publiceren omdat hij kunstenaar is. Het droge commentaar van Swarte luidde: ‘Maar dat geeft helemaal niet hoor!’
Dit understatement is de leidraad voor de ruim honderd pagina’s op groot formaat, er is geen hiërarchie tussen hoge en lage kunst. En wat bijzonder is: alles is speciaal voor dit tijdschrift gemaakt. Wie bijvoorbeeld fan is van Robert Crumb is wel verplicht dit blad te kopen want dit blad bevat maar liefst vier nooit eerder gepubliceerde strips van hem en zijn vrouw Aline Kominsky. En ook internationaal vermaarde tekenaars als Art Spiegelman, Chris Ware en Ever Meulen vinden we in Scratches.
Wat er verder nog te zien is? Bijvoorbeeld de hallucinerende aquarellen van Brecht Evens waar een dansend paar langzaam verandert in dieren en eindigt als amoebes. Of de strips van Wasco, die soms meer op abstracte kunst lijken, maar dan wel op een speelse manier zoals je helaas maar zelden in een museum ziet. In beide gevallen vervaagt de grens tussen strip en tekenkunst.
Maar ook journalistiek komt aan bod. Striptekenaars Judith van Istendaal en Jeroen Janssen wonen in de Brusselse wijken Molenbeek en Anderlecht. De pagina’s met hun schetsboeken laten het dagelijkse leven in dit roerige stadsgebied op een andere manier zien dan we van televisie en nieuwsfotografen kennen.
Vertrouwde en vernieuwende aspecten
Naast veel pagina’s met alleen beeld is er ook plaats voor een paar serieuze artikelen. Evert Gerardts, oprichter van het ooit fameuze striptijdschrift Tante Leny Presenteert! haalt herinneringen op aan zijn samenwerking met tekenaar Mark Smeets. Een absolute ontdekking is de Spaanse ontwerper en tekenaar Manolo Prieto die – net als Dick Bruna in Nederland – een ontzagwekkende hoeveelheid boekomslagen tekende. De zwarte stier die hij als logo voor Osborne brandy tekende is nog steeds als billboard in het Spaanse landschap te zien.
En tussen al dit moois zou je het bijna over het hoofd zien, maar Joost Swarte heeft zelf speciaal voor Scratches zijn stripheld Jopo de Pojo weer tot leven gewekt. Helemaal vertrouwd maar dit keer zowaar met een iPhone die voor de muziek zorgt.
Na zoveel grafisch genot is er aan het eind nog een bonus in de vorm van een affiche. Het is het grafisch werk Nam War van Lennard Kok, gebaseerd op de iconische foto van het vluchtende meisje Kim Phuc uit de Vietnamoorlog. Als je het affiche helemaal uitvouwt en van een afstand bekijkt zie je haar gepixelde portret. Pixels die Kok weer gebruikt als kaders voor zijn strip.