Met deze vier verhalen maakt u indruk bij het kerstdiner

De kerstdagen zitten vol tradities en rituelen. Verhalen over de herkomst van al die gebruiken zijn soms bijna te mooi om waar te zijn. Hieronder vier bekende en minder bekende geschiedenissen waarmee u indruk maakt tijdens het kerstdiner.

Op 25 december werd Jezus geboren. Of zit het anders?

Kennis over de gebeurtenissen waarnaar Pinksteren, Goede Vrijdag en Hemelvaart verwijzen, lijkt in de moderne samenleving enigszins verwaterd. Over wat de christelijke wereld op 25 december viert, heerst daarentegen minder onduidelijkheid: op die dag werd in Bethlehem Jezus Christus geboren. Toch?

Ook wie goed zoekt, zal in de Bijbel geen verwijzing naar die datum of dat deel van het jaar tegenkomen. Er is geen wetenschappelijke consensus over de dag waarop Jezus ter wereld kwam, ook al omdat de vroegste christenen niet de gewoonte hadden zijn geboorte te memoreren.

Pas in het jaar 335 begon de Rooms-Katholieke kerk op 25 december het Kerstfeest te vieren. Een van de mogelijke verklaringen is dat het op die dag toch al feest was: 25 december was namelijk de geboortedag van Mithras, de Indo-Europese God van het licht, destijds erg geliefd onder de Romeinse bevolking. Daar kwam bij dat ook de viering van de winterzonnewende, ook wel sol invictus, in die periode viel.

Cashen met kerst: wie maakte de grootste kersthit ooit?

Je zou Joseph Mohr, begin negentiende eeuw hulppriester in het Oostenrijkse bergdorpje Mariapfarr, de succesvolste songwriter uit de geschiedenis kunnen noemen. De versregels beginnend met ‘Stille nacht, heilige nacht’ die hij in 1816 op papier krabbelde, worden tegenwoordig op kerstavond wereldwijd door 2,5 miljard mensen gezongen – wellicht zijn dat er dit jaar wat minder. De geschiedenis van dit kerstlied is in elk geval een van de wonderlijkste uit de muziekhistorie, zo ondervond ook de verslaggever van EW die vorig jaar in Salzburgerland op zoek ging naar de oorsprong van Stille Nacht.

Erg rijk is Joseph Mohr niet geworden van zijn wereldhit. Dat geldt wel voor de Amerikanen Irving Berlin en Bing Crosby, respectievelijk schrijver en vertolker van White Christmas. Van deze single, opgenomen in 1942, gingen tot op heden zo’n 50 miljoen exemplaren over de toonbank: een aantal dat volgens Guiness World Records nog altijd ongeëvenaard is.

Wie kan meepraten over lucratieve kersthits, is uiteraard Mariah Carey. Sinds haar All I Want for Christmas in 1994 verscheen, toucheerde de Amerikaanse volgens The Economist zeker 60 miljoen dollar (54 miljoen euro) aan royalties over dat nummer. Gezien de populariteit van het liedje op Spotify, waar All I Want… jaarlijks meer dan 200 miljoen keer wordt gestreamd, hoeft de inmiddels niet meer zo stemvaste zangeres voorlopig niet te vrezen voor haar kerstbonus.

Was er echt een kerstbestand in de loopgraven?

Kerstliederen vormen ook de kern van een bekende historische anekdote, die eigenlijk te mooi is om te factchecken. Maar ook wie dat wel doet, stuit op voldoende bewaard gebleven brieven en ooggetuigenverslagen die erop wijzen dat tijdens kerstavond van 1914 inderdaad spontane verbroedering ontstond tussen Duitse en Geallieerde soldaten die elkaar bevochten in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog.

Het begon met Britse en Franse troepen die hoorden hoe de Duitsers vanuit hun verschansing kerstliedjes aanhieven. Naar verluidt ving het gezang aan met, daar is-ie weer, Stille nacht. De Britten antwoordden met een eigen repertoire, waarna zich een gemoedelijk heen-en-weer zingen voltrok. Toen de volgende ochtend de geweren nog steeds zwegen, klauterden aan weerszijden soldaten vanuit hun loopgraaf het slagveld op, alwaar handen werden geschud en sigaretten werden gerookt.

Nabij het Vlaamse Ploegsteert kwam het op de bevroren modder zelfs tot een heuse voetbalwedstrijd. Volgens de overlevering gingen – hoe kan het ook anders – de Duitsers er met de overwinning vandoor: 3-2.

De oorlog waarover bij aanvang werd gedacht dat hij ‘voor Kerstmis 1914 voorbij zou zijn’, zou nog jaren voortduren. Maar op 24 en 25 december van dat jaar won de kerstgedachte het heel even van uitzichtloze oorlogszucht.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Wie is de uitvinder van de kerstgedachte?

Niet minder dan bij veel andere tradities is ook de manier waarop Kerstmis tegenwoordig wordt beleefd een samenspel van authenticiteit en moderne aanvullingen. De goeiige weldoener in rode klederdracht die eind december verschijnt, is een eeuwen geleden ontstane variant op de door Nederlandse emigranten naar Amerika meegevoerde Sint-Nicolaas-figuur. Het uiterlijk van onze moderne Kerstman dan wel Santa Claus is echter vooral bepaald door negentiende-eeuwse cartoonisten en twintigste-eeuwse reclamecampagnes, waaronder die voor Coca-Cola.

Ook de herkomst van de gedachte dat Kerstmis een tijd is van bezinning, barmhartigheid en vergeving, is vrij nauwkeurig vast stellen. Die bevindt zich namelijk op de schrijftafel van Charles Dickens. In de jaren veertig van de negentiende eeuw constateerde de Britse auteur tot zijn leedwezen dat de samenleving – het kerstfeest incluis – in de greep was van hebzucht en sociaal onrecht.

Gevoed door ergernis produceerde Dickens hierop in zes weken tijd het boek A Christmas Carol. Het verhaal over een verbitterde vrek die door een geestverschijning tot inkeer wordt gebracht, verwierf al snel enorme populariteit. Mede daardoor ontstond de gewoonte om tijdens Kerstmis iets meer dan anders om te kijken naar de zwakkeren, de minder bedeelden en de eenzamen.