Wat wordt het BNA Beste Gebouw van het Jaar?

De shortlist voor het BNA Beste Gebouw van het Jaar kent veel verrassingen. Jury en publiek kunnen kiezen uit onder meer een kerk, een clubhuis en een parkeergarage.

Het kon eigenlijk ook niet anders: de nominatie van de McDonald’s aan de Rotterdamse Coolsingel voor de ­Gebouw van het Jaar-prijs. Het paviljoen – grotendeels van glas met een deels goudkleurige façade – kreeg internationaal al flink wat aandacht. Is dit filiaal van de fastfoodketen misschien wel de fanciest (chicste) van de wereld, vroeg Business Insider zich af. ‘Het lijkt op een Apple-store.’

Stem op het beste gebouwWat is volgens u het beste gebouw van het jaar? Naast de vakprijs kent de verkiezing van het Gebouw van het Jaar ook een publieksprijs. Daarvoor kunt u stemmen tot 9 mei. De winnaars worden bekendgemaakt op 19 mei. Uw favoriet kiezen kan hier >

Inderdaad, wie binnen is, ziet de gelijkenissen. Grote ruiten, strak interieur en een wenteltrap die de bezoeker naar de zitruimte leidt, waar hij een majestueus uitzicht over de Coolsingel heeft. Het is duidelijk zo ontworpen dat de klant blijft plakken en zich meer op zijn gemak voelt – anders dan de ‘killere’ filialen even verderop. Als ’s avonds de lichten aangaan, krijgt de ­kubus een soort gouden gloed. Er is geen ont­komen aan.

En dan te bedenken dat deze vestiging van McDonald’s ooit het ‘lelijkste gebouw van Rotterdam’ werd genoemd. Door een grondig herontwerp van Mei architects and planners kreeg het weer aanzien, en werd het één van de acht kanshebbers voor de ­architectuurprijs.

Die wordt op 19 mei uitgereikt door brancheorganisatie BNA. Wie er met de onderscheiding vandoor gaat, wordt bepaald door een jury onder leiding van televisie-presentator Hanneke Groenteman. Zij ging, samen met onder anderen architect/jurylid Mels Crouwel, met een bus drie dagen kriskras door het land om uit de 125 inzendingen 8 genomineerden te pikken. Groenteman – naar eigen zeggen geen kenner – heeft daarbij vooral op ‘beleving’ gelet, zei ze eerder tegen Elsevier.

Acht gebouwen zijn in de race voor de titel Beste Gebouw van het Jaar 2016, die op 19 mei zal worden uitgereikt. ‘Het is heus niet altijd het meest spectaculaire ontwerp dat wint,’ zeggen juryvoorzitter Hanneke Groenteman en architect/jurylid Mels Crouwel. Lees meer uit dit interview >

Tribune

De gebouwen zijn zeer uiteenlopend in hun bestemming. Van heel functioneel – zoals ‘Plus Ultra’, een bedrijfsverzamelgebouw op de campus van Wageningen University, tot recreatief, zoals gebouwen waar mensen kunnen sporten. Het Noorderparkbad in Amsterdam bijvoorbeeld, of tennisclub IJburg, eveneens in de hoofdstad.

Bij laatstgenoemde is het dak van het clubhuis vormgegeven als een roodoranje tribune, die vrijwel naadloos overloopt in het centre court. ‘The Couch’ biedt plaats aan tweehonderd toeschouwers, met achter de tennisvelden het water dat in verbinding staat met het IJ. De omgeving is zo wijds dat je even vergeet nog altijd in Amsterdam te zijn. Door de grote ruiten heb je adembenemend zicht op voorbijrazende wolken en ­vogels.

Een spectaculair ontwerp, maar dat is ­zeker geen garantie voor de winst. Al gold dat vorig jaar wél, toen Rotterdam Centraal Station de prijs kreeg. Het veelbesproken bouwwerk – ‘met de roestvrijstalen punt die brutaal de stad in steekt’ (uit het juryrapport van vorig jaar) – kreeg in de volksmond benamingen als de ‘puntzak’ en ‘haaienbek’.

Dit jaar zit er geen station bij, waar velen dat van Arnhem wel op de lijst hadden ­verwacht. Het complex van architectenbureau UNStudio past eigenlijk prima bij de rest van de kanshebbers, met het golvende glas, licht en ruimte, en het interieur dat een voortzetting lijkt van het stedelijk landschap. ‘Verbazingwekkend,’ schreef het Britse dagblad The Guardian er met lof over. Maar dat alles kon de jury blijkbaar niet op andere gedachten brengen.

In de categorie Particuliere Woonbeleving zijn dit jaar geen gebouwen genomineerd, terwijl er vorig jaar twee huizen op de uiteindelijke lijst te vinden waren. ‘We hebben ook wel projecten gemist die gewoon hadden kunnen worden ingestuurd. Misschien is de drempel voor insturen te hoog, dit is namelijk wel een BNA-vakprijs die iedereen wil hebben,’ legde Crouwel al uit in een interview met Elsevier.

De meeste genomineerde gebouwen zijn uitnodigend, transparant en ruimtelijk, met een verbinding tussen binnen en buiten. In de ondergrondse parkeergarage in Katwijk bijvoorbeeld (ook hier veel doorkijkjes) zijn de entrees en de in- en uitritten op natuurlijke wijze in het glooiende duinlandschap opgenomen.

‘De inzendingen zijn erg divers qua stijl en de grootse gebaren zijn er wel uit. Geen grote gebouwen met internationale allure, op één enkel voorbeeld na (Arnhem),’ zegt BNA-directeur Fred Schoorl (55). Hij ziet de ‘echo van de crisisjaren’. Toch is er volgens hem een mooie oogst met veel goede, hoogwaardige architectuur, en juist kleinere iconen, zoals de tennisclub en McDonald’s. ‘Verder zie je de verbinding, de context, bij sommige nominaties prachtig in de gebouwen terug. De crisis klinkt door in de trend naar herbestemming en transformatie. Een typisch herbestemmingsproject is De Hallen, dat juist door initiatief van een architect werd gerealiseerd.’

Clubhuis Tennisclub IJburg
Vloeroppervlak: 322 vierkante meter
Architect: MVRDV
‘Ja hoor, mensen blijven hier zitten. Als kinderen hier trainen of wedstrijdjes spelen op de velden, halen ouders gerust hun laptop ­tevoorschijn,’ zegt Michele Uitterhoeve. Ze draait op een kalme maandagavond de bardienst. Inderdaad, het intieme interieur met veel glas, een ronde open haard in het midden, en het golvende houten plafond, nodigt bijna uit om rustig een boek te lezen in een van de hangende stoelen, of gewoon naar buiten te kijken. Boven, op de tribune, worden de tennissers aangemoedigd. MVRDV tekende eerder al voor prestigieuze projecten als de Markthal in Rotterdam. (foto: John Gundlach)

McDonald’s, Coolsingel, Rotterdam
Mei architects and planners
Fastfoodrestaurant. Ooit ‘lelijkste gebouw van Rotterdam’, nu
een uitnodigende, transparante blik­vanger. 300 m2

KWR Watercycle Research Institute, Nieuwegein
Architectenbureau cepezed. Kennis­instituut op gebied van water. 6.370 m2
(foto: Leon van Woerkom)

De Hallen, Amsterdam
Architectenbureau J. van Stigt. Oude tramremise is omgetoverd tot multifunctioneel cultureel centrum. 22.000 m2

Parkeergarage, Katwijk
Royal HaskoningDHV. De ondergrondse ­garage is subtiel weggewerkt in het duinlandschap. 15.000 m2
(foto: Luuk Kramer)

Kerk van Klein Wetsinge
Jelle de Jong architekten. Rijksmonument (1840) is getransformeerd tot dorpsontmoetingscentrum. 225 m2
(foto: Duncan Wijting)

Noorderparkbad, Amsterdam
De Architekten Cie. Paviljoen in Amsterdams parklandschap. Opvallend is het golvende regengordijn. 5.500 m2

Plus Ultra, University Campus, Wageningen
Wiegerinck Architectuur
Open, ruimtelijk, met veel hout.
7.700 m2
‘Plus Ultra’ (‘Steeds verder’) in Wageningen is genomineerd in de categorie Stimulerende Omgevingen. In het ontwerp voor het bedrijfsverzamelgebouw op de universiteitscampus in Wageningen krijgen beginnende en kennis­intensieve technologische bedrijven in de agro- en food-industrie een plek voor onderzoek en open innovatie, én vooral een locatie om samenwerking aan te gaan. ‘Mensen die hier het gebouw binnenkomen, willen er meteen werken,’ zegt architect Bert Muijres (43). ‘Het heeft een speciale vibe. Er zijn eigenlijk maar twee of drie materialen gebruikt. Hout, beton en heel sporadisch wat glas en staal.‘ Het lijkt net uitgehouwen, zegt hij. ‘Mensen herkennen die kwaliteit. Het gaat terug naar het “oerbouwen”’.