In de streng-islamitische Saudische samenleving leerde Loay Alshareef (42) zijn hele jeugd dat je joden, en dus ook Israëliërs, moet haten. Nu reist hij de wereld rond en pleit hij als vredesactivist voor toenadering tussen moslims en joden en tussen Israël en islamitische landen. ‘Ik zie zeker nog toekomst voor de Abraham-akkoorden.’
‘Ik werd geïndoctrineerd met het idee dat joden zonen zijn van apen en varkens en vijanden van de islam. Tot mijn 27ste had ik nog nooit een jood ontmoet in mijn leven, net als de meeste moslims in de Arabische wereld.’
Maar dat veranderde in 2010, het jaar dat Alshareef Frans ging studeren in Parijs, en bij een joods gastgezin kwam te wonen. ‘Toen begon mijn deradicalisering.’
Om verzoening te prediken en te waarschuwen voor moslimextremisme, reist Alshareef de wereld rond. Hij spreekt veel bij joodse organisaties – in mei bij het 50-jarige jubileum van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) – en met studenten en politici.
Vorige week ontmoette hij in Den Haag een groep Kamerleden, onder wie Ulysse Ellian (VVD), Claudia van Zanten (BBB), Maikel Boon (PVV), Isa Kahraman (NSC), Don Ceder (ChristenUnie), en met senator Annabel Nanninga (JA21).
Waar hebt u het met hen over gehad?
‘Vooral over extremisme in Nederland. Jullie mooie land dreigt in handen te vallen van radicalen.’
Waarom?
‘Jullie geven liberale vrijheden aan mensen die deze misbruiken. Er zijn in Nederland veel – ik wil niet zeggen naïeve, maar erg aardige – mensen die zich schuldig voelen over racisme en het trauma met zich meedragen van wat er in Europa is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarom willen ze altijd maar tolerant zijn.
‘Dat zie je overal in het Westen, niet alleen in Nederland. Ik ontmoette onlangs een groep Canadese parlementariërs. Zij zeiden: “We zouden nog liever sterven dan dat we racist worden genoemd”, en dus laten ze extremisten toe. Toen ik in Canada naar de moskee ging, hoorde ik de meest radicale preken.
‘Zulke teksten zou ik in de Verenigde Arabische Emiraten, waar ik woon, nooit horen.
‘Die doorgeschoten tolerantie zie je vooral op links. Ze is gevaarlijk. In veel westerse landen, waaronder Nederland, zie je zelfs een onzalig huwelijk tussen radicale islam en woke links. Dat is erg verdrietig.’
Waren er geen politici van linkse partijen die u in de Tweede Kamer wilden ontmoeten?
‘Ik weet niet waarom ze niet met ons wilden praten, ze waren wel uitgenodigd. Ook al zijn ze het niet met me eens, we hebben een dialoog nodig. Zoals Charlie Kirk – moge zijn herinnering tot zegen zijn – al zei: als we stoppen met praten, gebeuren er slechte dingen.’
Over Charlie Kirk gesproken. U bezoekt veel universiteitscampussen. Vreest u daar voor uw veiligheid?
‘Dat niet, maar de sfeer is er soms wel erg vijandig. In mei sprak ik op uitnodiging van een joodse studentenvereniging op de Vrije Universiteit. Pro-Palestijnse studenten gingen joelen en wilden mij het spreken onmogelijk maken.
‘Een witte Nederlandse student riep zelfs: “Wat doe je in mijn land? Ga terug naar Saudi-Arabië!” Ik was geschokt.’
Volgens veel studenten, die boos zijn over de oorlog in Gaza, bent u te veel pro-Israël. Begrijpt u die kritiek?
‘Velen van hen denken dat iedereen uit het Midden-Oosten net zo fanatiek Free Palestine [bevrijd Palestina] roept als zij. Toen ik bij het CIDI sprak, riepen activisten dat ook. Ik antwoordde: ik ben het met jullie eens. Bevrijd Palestina – van Hamas!
‘Ik steun het Palestijnse volk en wil dat ze waardig kunnen leven, naast Israël. En ik zou Palestijnen nooit dehumaniseren. Maar dat is iets anders dan Hamas en Islamitische Jihad steunen.
‘Natuurlijk begrijp ik de emoties, die voel ik ook als ik beelden uit Gaza zie van een jongen die zijn broertje kwijt is na een bombardement, of een moeder die haar kind uit het puin haalt.
‘Hoewel ik denk dat Hamas de hoofdschuldige is van al die doden, ben ik het zeer oneens met sommige van mijn pro-Israëlische vrienden dat alle Gazanen Hamas steunen.
‘De beelden van onschuldigen die lijden in Gaza zijn verschrikkelijk. Ik denk dat alleen een monster daar onbewogen naar zal kijken. De monsters van Hamas begonnen de oorlog door peuters, vrouwen en bejaarden te vermoorden en te ontvoeren.
‘Maar we mogen ze niet bestrijden door zelf ook monsters te worden. Ik vind dat de oorlog snel moet stoppen.’
Bent u optimistisch dat het plan van president Donald Trump dat voor elkaar zal krijgen? Hamas lijkt aan te sturen op aanpassingen.
‘Ja, ik ben optimistisch. Alles wat je dezer dagen hoort van Hamas, is tactiek om tijd te rekken. Maar nu de hele islamitische wereld Trumps plan heeft geaccepteerd, zelfs hun sponsor Qatar, staat Hamas onder zulke zware druk dat het uiteindelijk het plan zal accepteren. Anders is het suïcidaal.’
Alshareef, zoon van een Saudische moeder en een Egyptische vader, is nog altijd moslim en goed thuis in de islamitische bronteksten. Zijn standpunt dat joden aanspraak hebben op het land Israël, wordt volgens de activist ondersteund door de Koran.
Ook erkent Alshareef, die vloeiend Hebreeuws spreekt, de joodse Thora als de bron van de drie monotheïstische wereldreligies.
De activist ziet het als zijn missie om Isaäk en Ismaël te verenigen. Volgens de overlevering stammen respectievelijk de Joden en de Arabieren af van deze twee zonen van Abraham.
Het thuisland van Alshareef, de Verenigde Arabische Emiraten, was een van de eerste landen die de Abraham-akkoorden voor normalisatie met Israël sloten. Tot ‘7/10’ leek uitbreiding van de akkoorden aanstaande.
‘Elke dag komen we dichterbij,’ zei de Saudische kroonprins Mohammed Bin Salman in september 2023 zelfs nog over mogelijke normalisatie.
Is uitbreiding van de Abraham-akkoorden nog mogelijk nu de bevolkingen van de Arabische landen vanwege alle beelden uit Gaza woedend zijn op Israël?
‘Voorlopig niet. Maar omdat Trump, de bedenker ervan, nog drie jaar president is, houd ik hoop. Je ziet aan de brede steun voor het vredesplan hoeveel gezag hij heeft in de regio. Als de emoties straks wat zijn afgekoeld, zie ik zeker nog toekomst voor de Abraham-akkoorden.’
En uw belangrijkste missie, toenadering tussen joden en moslims?
‘Daar heb ik veel vertrouwen in. Mijn eigen verhaal leert dat persoonlijke ontmoetingen levensveranderend kunnen zijn. Een goede vriend van mij, Luai Ahmed uit Jemen, deradicaliseerde ook toen hij in Zweden met een Israëlische huisgenoot kwam te wonen.
‘Ik ben al een uitwisselingsprogramma aan het organiseren, dat hopelijk snel na de oorlog kan beginnen. Het idee is om studenten vanuit Egypte, Saudi-Arabië, Kuweit en Oman samen te brengen met Israëliërs voor vrijwilligerswerk in een natuurreservaat in Afrika.
‘Zo kunnen ze socializen terwijl ze olifanten voeren, en komen moslims erachter dat joden geen hoorns of klauwen hebben, zoals ik in mijn jeugd ook veel hoorde in de media, maar gewone mensen zijn met wie je kunt samenwerken.
‘Dat is hoe onze gezamenlijke voorvader Abraham het ongetwijfeld wilde zien: zijn kinderen die samenwerken vanuit wat ze gemeen hebben, in plaats van te ruziën over hun verschillen.’