VVD en D66 roepen het kabinet op om een voltijdbonus in te voeren, zodat deeltijders worden gestimuleerd om een volle week te werken. Maar hoe ziet zo’n bonus er eigenlijk uit? En waarom is het, in welke vorm dan ook, gekkigheid? Jeroen van Wensen zet het op een rij.
Het idee om een voltijdbonus in te voeren is niet van gisteren, hoewel het donderdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen wel zo leek. VVD en D66 dienden daartoe namelijk gezamenlijk een motie in (‘verzoekt de regering uiterlijk in december 2022 te komen met concrete acties, waarbij ze meer werken stimuleert door middel van een voltijdbonus’). Het achterliggende plan is dat de grote personeelstekorten in vooral de zorg en het onderwijs op deze wijze zijn te verhelpen.
Motie met groot
enthousiasme onthaald
De motie kreeg diezelfde dag de zegen van premier Mark Rutte (VVD) en werd vervolgens met instemming van bijna alle partijen in de Tweede Kamer aangenomen. En zelfs Teletekst zette de motie op pagina 101. Maar nu wordt het nadenken, want wat is een voltijdbonus precies?
Stel dat het kabinet een fiscale bonus invoert van 1.000 euro per jaar voor werkenden die volgens de gangbare definitie voltijds werken, dus meer dan 35 uur per week. Dan is er natuurlijk de hoop dat deeltijders hun uren opschroeven om die bonus binnen te harken.
Wie gaat dat betalen?
Maar van de beroepsbevolking die uit tien miljoen werkenden bestaat, werkt de helft al voltijds. Dat betekent dat de voltijdbonus een douceurtje is dat de schatkist jaarlijks 5 miljard euro kost zonder een gewerkt uur extra. En wie gaat dat betalen?
Vermoedelijk moet dat in de sfeer worden gezocht van een verlaging van andere belastingkortingen, zoals de arbeidskorting. Feitelijk is de voltijdbonus dan helemaal geen bonus, maar een deeltijdmalus, een fiscale boete voor deeltijders. Welke politicus die voor de motie stemde, durft dat de kiezer uit te leggen?
Maar de overheid zou het natuurlijk ook zo kunnen regelen dat bedrijven hun personeel een voltijdbonus mogen geven. Dat is nu niet mogelijk, omdat de wet verbiedt om verschil te maken in beloning van deeltijders en voltijders. Daaraan valt wel een mouw te passen door de wet te veranderen. Al is het de vraag of dat standhoudt bij de hoogste rechters, omdat het vooral vrouwen zijn die in deeltijd werken.
Lees ook het omslagverhaal van Joris Heijn & Jeroen van Wensen: Waarom vooral de fiscus profiteert van meer werken
Bedrijven keren de bonus uit
Volgens het College voor de Rechten van de Mens leidt een voltijdbonus daarom tot discriminatie van vrouwen. Zou je het een meerurenbonus noemen, dus een bonus voor meer uren werken, dan is het volgens hetzelfde College mannendiscriminatie, omdat mannen meestal al voltijds werken, en niet meer uren kunnen draaien.
Nu is het wel zaak om het College zo veel als mogelijk te negeren en dat kan eenvoudigweg. Het orgaan dat er rond hoofddoekjes en pensioenpremies vaak naast zit, mag namelijk alleen adviezen geven. Meer niet.
Wat als de bonus er toch komt
Dus stel dat de overheid het toch zo regelt dat een voltijdbonus tot de mogelijkheden behoort en dat in cao’s wordt afgesproken dat die voltijdbonus door werkgevers wordt uitgekeerd. Wat dan? Welnu, omdat er over een deel van de uitgekeerde lonen geen belasting wordt geheven, kost dat de schatkist ook weer geld. En wie gaat dat dan weer betalen? Vermoedelijk weer de deeltijder.
Weliswaar profiteert de deeltijder die voltijder wordt van de bonus. Maar daar staat tegenover dat de vervelende deeltijdklem roet in het eten gooit. Onder aan de streep blijft dan niets over als je van deeltijd naar voltijd gaat. De deeltijdklem is de fiscale boete op meer werken, doordat toeslagen en belastingkortingen dalen. EW berichtte vorige week uitvoerig over dit uitgebreide dossier.
Voltijdbonus speelt al veel langer
Bij het ministerie van Economische Zaken breken ze zich niet voor niets al meer dan een jaar het hoofd over de voltijdbonus, die ze maar de meerurenbonus zijn gaan noemen. Want het zet veel meer zoden aan de dijk om de 4,5 miljoen deeltijders een paar uur meer te laten werken, dan te proberen om deeltijders voltijd te laten werken.
Bovendien is voltijds werken natuurlijk ook helemaal niet het doel, want dat is een onzinnig doel. Is voltijds beter dan deeltijds? Het gaat om personeel dat meer uren moet draaien om de tekorten op te lossen. Daarom komt ook in de Miljoenennota de meerurenbonus voorbij, en niet de voltijdbonus. Het idee van de voltijdbonus is daarom ook helemaal niet nieuw. Hij is alleen onuitvoerbaar en net als de meerurenbonus zeer fraudegevoelig.
Stukje daadkracht
Het enige voordeel is dat partijen die de motie hebben ingediend en ondersteund, nu via traditionele en sociale media kunnen zeggen dat ze er alles aan doen om meer werken lonend te maken. Een stukje daadkracht tonen!
Maar het echte probleem zit hem uiteraard in de taaie deeltijdklem en die los je niet op met de voltijdbonus. Meer werken echt meer lonend maken is ingewikkeld en vergt bikkelharde keuzes. Een voltijdbonus klinkt goed, maar levert geen enkel gewerkt uur extra op.