De Turkse president Recep Tayyip Erdogan houdt Europa in een wurggreep en lijkt alles te kunnen maken. De EU is door de migratiecrisis afhankelijk geworden van Turkije, gaf de Duitse bondskanselier Angela Merkel toe. Toch is Turkije ook kwetsbaar, vooral op economisch vlak.
De discussie over visumliberalisering wordt steeds feller. Op donderdag benadrukte Erdogan dat hij de Turkse antiterreurwetten, die ook worden gebruikt om journalisten het zwijgen op te leggen, niet zal aanpassen. ‘Sinds wanneer besturen jullie dit land? Wie heeft jullie die autoriteit gegeven?’ sneerde de Turkse president.
Afshin Ellian: Islamitische nachtmerrie in Turkije bedreigt ook Europa
De Europese reactie op de recente ontwikkelingen in Turkije, waaronder het vertrek van de kritische premier Ahmet Davutoglu en een reeks pogingen van Erdogan om de persvrijheid in Europa in te perken, was om de Turken visumvrij reizen te beloven. ‘De EU heeft ons harder nodig, dan Turkije de EU’, concludeerde Erdogan.
Toeristenboycot
Toch is Turkije zeer kwetsbaar, vooral op economisch vlak. Voor gas en olie zijn de Turken afhankelijk van andere landen, waarvoor buitenlandse valuta nodig zijn. Kreeg Turkije die eerder nog volop van de grote stroom toeristen, vooral uit Europa, daar is de afgelopen tijd verandering in gekomen.
Nationaliteit van toeristen die in 2015 naar Turkije kwamenDuitsland: 5,6 miljoen
Rusland: 3,6
Groot-Brittannië: 2,5
Georgië: 1,9
Nederland: 1,2
Na het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig dicht bij de Turks-Syrische grens riep de Russische president Vladimir Poetin reisbureaus eind vorig jaar op geen reizen meer naar Turkije aan te bieden. Ook Duitse toeristen mijden het land in groten getale, nadat twaalf Duitsers omkwamen bij een aanslag in Istanbul. Het aantal Nederlandse boekingen lag eind april de helft lager dan het jaar ervoor.
Het gevolg: acht opeenvolgende maanden daalde het aantal toeristen dat naar Turkije kwam, in maart nog met 13 procent. De Japanse bank Nomura schat in dat Turkije dit jaar minder dan 20 miljard euro zal verdienen aan het toerisme, het laagste bedrag sinds 2008. In februari meldden Turkse en Russische media al dat meer dan 1.300 hotels langs de Turkse kust in de verkoop zijn gezet.
Politieke onrust
De reeks problemen in Turkije – van de migratiecrisis tot de oorlog die wordt gevoerd met de Koerdische PKK – heeft ook gevolgen voor de binnenlandse bestedingen, de overheidsuitgaven en de economische groei. Erdogan houdt vol dat het land dit jaar een groeipercentage van zo’n 4,5 procent zal behalen, maar vicepremier Mehmet Şimşek noemde dit door ‘fundamentele economische problemen’ een grote uitdaging. De Wereldbank stelde het verwachte groeipercentage onlangs naar beneden bij, tot 3,5 procent.
Meer faillisementen, problemen voor banken
Dit jaar hebben al 240 bedrijven in Turkije hulp gevraagd om een bankroet te voorkomen. Ze kunnen hun leningen niet tergubetalen, wat problemen veroorzaakt voor Turkse banken. Het aantal leningen dat niet wordt terugbetaald zou rond de 6 procent komen te liggen.
Politieke onrust vergroot de financiële kwetsbaarheid van Turkije. Vooral na het vertrek van Ahmet Davutoglu – volgens analisten een teken dat Erdogan nog meer macht wil hebben – daalde de waarde van de Turkse lira hard en kelderde de beurs in Istanbul.
Wellicht zit er nog een omstreden machtswissel aan te komen. Vicepremier Şimşek, die jarenlang de economische koers uitzette, zou bij het speciale partijcongres kunnen worden vervangen, meldt Bloomberg. Onder economen wordt gevreesd dat Erdogan daarna eigenhandig het Turkse economische beleid in handen neemt.
De rel met de EU over visumvrij reizen voor de Turken duurt ondertussen voort. Tegen FT zeggen EU-officials dat Erdogan echt wel weet dat hij Europa nodig heeft en voorspellen ze dat hij uiteindelijk een compromis zal sluiten. De uitspraken van de Turkse president zouden vooral pogingen zijn om de kwetsbaarheid van zijn land te maskeren.