De Britten moeten rekening houden op Noorse weerstand als ze na een Brexit lid willen worden van de Europese vrijhandelsassociatie (EVA). Met een EVA-lidmaatschap zouden ze toegang hebben tot de interne vrije markt van de EU, maar geen EU-lid meer hoeven zijn.
De Britten maken er geen geheim van dat ze de toegang tot de EU-markt willen behouden. Een EVA-lidmaatschap zou voor hen daar een weg naartoe zijn, zonder de uitslag van het Brexit-referendum te negeren.
De Europese vrijhandelsassociatieDe EVA, ook wel bekend als EFTA (European Free Trade Association) bestaat uit Noorwegen, IJsland, Liechtenstein en Zwitserland. Deze landen, Zwitserland uitgezonderd, zijn net als alle EU-lidstaten ook lid van de Europese Economische Ruimte (EER). Lidmaatschap van ofwel de EVA of de EU is noodzakelijk om deel uit te maken van de EER.
Hoewel de Britten in 1960 een van de grondleggers waren van de EVA, wil Noorwegen er nu mogelijk een stokje voor steken dat ze opnieuw lid worden. Noorwegen, geen lid van de EU, heeft via het EFTA-lidmaatschap toegang tot de EER. Maar daarvoor moet het land zich ook houden aan de kernvrijheden van de EU: vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal.
De Noorse minister voor Europese Zaken Elisabeth Vik Aspaker pleit donderdag in de krant Aftenposten tegen een Brits EFTA-lidmaatschap: ‘Het is niet zeker een goed idee om een groot land deze organisatie te laten betreden. Daarmee zou de balans verschuiven, iets wat niet per se in het voordeel van Noorwegen is’. Daarmee doelt ze erop dat Noorwegen mogelijk minder macht krijgt binnen de organisatie.
Handelsverdragen afsluiten wordt complexer
De Noren hebben via EFTA handelsverdragen met 38 landen, waaronder Mexico, Canada, Marokko en Qatar. Als het Verenigd Koninkrijk lid wordt van EVA, moet er mogelijk opnieuw onderhandeld worden over deze verdragen, en wordt het afsluiten van toekomstige handelsovereenkomsten bovendien complexer.
De Noren voerden in aanloop naar het Brexit-referendum op hun eigen manier campagne tegen een Brits vertrek uit de EU. De regering onder leiding van premier Erna Solberg, een bekend pro-EU politicus, riep de Britse kiezers meermaals op niet het voorbeeld van Noorwegen te volgen: ‘Ga niet weg uit de EU, jullie zullen het haten’, was de campagneslogan. Volgens de pro-Europese regering betaalt het land de prijs voor de toegang tot de vrije markt met een verlies van soevereiniteit, aangezien het land wel gebonden is aan EU-beslissingen zonder er zelf een stem in te hebben.
In maart sprak Elseviers Brussel-correspondent Jelte Wiersma met de Noorse premier Erna Solberg. De conservatieve politicus vliegt elke keer naar Brussel, mag daar meepraten, maar tot haar spijt niet meebeslissen: ‘Wij betalen meer aan de EU dan de Britten’ 
Aspaker zegt verder dat als de Britten de EFTA willen betreden, unanimiteit van de huidige leden noodzakelijk is. Daarmee geeft zij zichzelf indirect een veto-stem: als de Noren er niet mee instemmen, wordt de toegang van Groot-Brittannië tot de interne vrije markt dus geblokkeerd. Lidmaatschap van de EER kan immers alleen bij EFTA- of EU-lidmaatschap.
Ook Finland maakt zich zorgen
In september is er een speciale EU-top met de Britten in het Slowaakse Bratislava moet uitwijzen wat het plan van de Britten is. Noorwegen weet niet zeker of Groot-Brittannië eigenlijk wel lid wil worden van de EFTA, geeft ook Aspaker toe.
Ook buurland Finland bekijkt de onderhandelingen met de Britten met argusogen. Het Scandinavische land vreest dat de 27 overblijvende EU-lidstaten het niet eens worden over een uiteindelijke deal met de Britten.
De Finse minister van Financiën Petteri Orpo zegt tegen Bloomberg dat hoewel de Finse economie op de korte termijn profijt heeft van een Brexit, dit op de lange termijn zeker niet het geval is.
‘We lopen het risico dat we geen compromis kunnen vinden tussen Groot-Brittannië en de 27 andere landen, waardoor de kwestie open blijft. Onzekerheid over de lange termijn is slecht voor de economische ontwikkeling van Finland en de rest van het economische gebied,’ aldus de minister.