Initiatieven om achterstandswijken met de import van hippe creatievelingen op te leuken zijn goed bedoeld, maar halen economisch weinig uit voor wijkbewoners. Dat is een belangrijke conclusie van het proefschrift van Jeannette Nijkamp.
Een oorzaak zou onder meer de regulering van de gemeente zijn. ‘Veel initiatieven stranden uiteindelijk op een overschot aan regeltjes,’ zegt Nijkamp tegen elsevier.nl
Zij pleit daarom voor een soepeler beleid van de gemeente. ‘Er moet meer tolerantie van de kant van de gemeente zijn voor nieuwe initiatieven.’
Weinig betrokkenheid
Het onderzoek van de sociologe bestaat uit twee case-studies in de Afrikaanderwijk in Rotterdam, waar een groot deel van de bewoners van een uitkering leeft. Het gaat om de Creative Factory en Freehouse, twee initiatieven die onder meer tot doel hebben de economie in de wijk te bevorderen. Nijkamp onderzocht in de eerste plaats de economische gevolgen en de effecten op de levendigheid van de omgeving, maar ook het sociale aspect van de initiatieven speelt in haar conclusie een rol.
De Creative Factory is een leegstaande graanopslag aan de rand van de wijk, waar nu creatieve jonge ondernemers samenkomen. De Creative Factory had nauwelijks effect op de wijkbewoners, op wat stageplaatsen voor studenten van het ROC Albedacollege na.
Freehouse, een ander initiatief waarbij creatieve ondernemers aan wijkbewoners werden gekoppeld, zorgde voor meer onderlinge betrokkenheid in de wijk. Hier kwamen onder meer de Wijkkeuken en een Wijkatelier uit voort: wijkbewoners verzorgden een catering van Turkse, Antilliaanse en Marokkaanse gerechten of maakten kleding onder begeleiding van professionele kleermakers. Er was echter niet voldoende werk voor vaste, betaalde banen: bewoners kregen een vrijwilligersvergoeding of konden zich als zzp’er laten inhuren. Maar dat durfden veel wijkbewoners niet aan. Ze zouden hun uitkering en toeslagen verliezen, terwijl hun inkomen als zzp’er onzeker is. Daarom bleven ze liever in de bijstand met een vrijwilligersuitkering.
Aanvulling van loon
D66 en PvdA kwamen eind november met het idee om soepeler om te gaan met de bijverdiensten van bijstandsgerechtigden. De maandelijkse limiet van 200 euro om extra bij te verdienen naast de uitkering moest omhoog. Dat zou volgens de partijen de kans om uit de bijstand te komen vergroten.
‘Een goede gedachte, maar ik zie nog liever dat wijkbewoners – indien mogelijk- helemaal de uitkering verlaten en een eventuele aanvulling op hun loon van de gemeente ontvangen. Zo stimuleer je participatie,’ vindt Nijkamp.
Initiatiefnemers van Freehouse benadrukken tegenover Nijkamp vooral het sociale belang. Deelname zou een positieve invloed hebben op de directe omgeving van de wijkbewoners. ‘Dat ontken ik niet, maar ik stel dat het positieve belang niet direct economisch van invloed is op de wijk als geheel’, zegt Nijkamp.
De sociologe promoveert op 16 december aan de Erasmus Universiteit op haar proefschrift Counting on Creativity. The Creative Class as Antidote for Neighbourhood Decline: the Case of Rotterdam.