Het functioneren van de Belastingdienst is in gevaar gekomen door de reorganisatie. Bij de reorganisatie werd een veel te riante vertrekregeling ingesteld, die compleet uit de hand liep.
Staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes (VVD) moest er eerder al voor door het stof, en Hans Leijtens – de hoogste baas bij de Belastingdienst – stapte er begin deze maand door op.
Geen checks en te veel autonomie
Een commissie van Hans Borstlap en Tjibbe Joustra concludeert dat de ‘continuïteit van vitale processen’ bij de fiscus in gevaar is gekomen door de reorganisatie. De checks and balances zijn bij zowel de Belastingdienst als het Ministerie van Financiën niet op orde, waardoor risico’s voor de toekomst niet worden uitgesloten, aldus de commissie.
Volgens ElsevierJean Dohmen: ‘Gênante vertoning bij de Belastingdienst’
Volgens Joustra was de vertrekregeling een onbeheerst proces. ‘Daardoor is de continuïteit niet langer geborgd, met risico’s voor de inning van belastingen. Aan het nut van de reorganisatie twijfelt de commissie echter niet.
De commissie vindt bovendien dat de Belastingdienst veel te autonoom werkt. Er is sprake van ‘informele communicatie en besluitvorming’. Er was geen behoefte om heldere afspraken te maken met Wiebes, ‘terwijl de ambtelijke en politieke leiding daar evenmin op hebben aangestuurd.
Volgens de commissie moet het toezicht op de dienst door het ministerie van Financiën worden versterkt. Verder moet de interne sturing bij de fiscus met voorrang worden verbeterd, net als de beheersing van processen.
Veel te populaire vertrekregeling
De omstreden vertrekregeling kostte veel meer dan gepland en bleek veel populairder bij medewerkers dan van tevoren werd gedacht. In verband met een vernieuwing van de fiscus, wilde de Belastingdienst eerder van ongeveer 5.000 werknemers af. Daarnaast wilde de Belastingdienst ongeveer 1.500 nieuwe mensen ‘met andere competenties. Om van de oude werknemers af te komen, werd een vertrekregeling opgezet.
Deze week in Elsevier
Hoe het kabinet werkenden afstraft: u betaalt meer dan u denkt
In eerste instantie dacht de Belastingdienst moeite te hebben zo’n 5.000 werknemers te lozen, maar uiteindelijk meldden 7.800 vrijwilligers zich. In antwoord op eerdere Kamervragen, schreef staatssecretaris Wiebes nog dat 7.820 medewerkers zich aanmeldden voor een gesprek over de vertrekpremie maar dat dat ‘niet betekent dat al deze mensen automatisch zullen besluiten daadwerkelijk gebruik te maken van de regeling’. Na de aankondiging bleek de vertrekregeling echter veel populairder dan verwacht, wat op bepaalde afdelingen zelfs tot leegloop leidde.
Slordigheid van Wiebes
Duizenden oud-medewerkers zijn zomaar vertrokken, wat de Belastingdienst waarschijnlijk 70 miljoen extra gaat kosten, meer dan 10 procent van de totale reorganisatievoorziening.
Van de medewerkers die zich aanboden, vallen 4.000 in de zestigpluscategorie. Daarom moet de Belastingdienst zichzelf een boete opleggen van tientallen miljoenen: de fiscus beboet bedrijven die werknemers vlak voor hun pensioen laten vertrekken, bijvoorbeeld in een reorganisatie. De Belastingdienst in zijn huidige vorm sowieso een ‘grijze organisatie’: de gemiddelde leeftijd binnen de fiscus is 53 jaar.
Uiteindelijk moest de aanmeldingstermijn worden verkort om complete leegloop te voorkomen. ‘De besluitvorming is niet acceptabel en mag niet meer voorkomen,’ zei Wiebes, toen hij zijn excuses aanbood voor de slordigheid omtrent de vertrekregeling.
De staatssecretaris constateerde zelf twee centrale fouten van de Belastingdienst: de vertrekregeling was achteraf gezien veel te aantrekkelijk gemaakt voor medewerkers, en er was geen maximumaantal vrijwilligers vastgelegd van tevoren.