Vlak voordat prominente politici en succesvolle zakenmensen bij elkaar komen in het Zwitserse Davos voor het World Economic Forum, publiceerde Oxfam maandag zijn ‘ongelijkheidsrapport’. Volgens de NGO bezitten de acht rijkste mensen ter wereld net zoveel als de armste 50 procent van de bevolking. Kloppen de beweringen wel?
Het jaarlijkse rapport van Oxfam Novib wordt elk jaar ook bekritiseerd. Er kunnen nogal wat kanttekeningen worden gezet bij de rekenwijze van Oxfam, of eigenlijk de rekenwijze van Credit Suisse: het Oxfam-rapport is volledig gebaseerd op de data van het jaarlijkse Global Wealth Report van de Zwitserse bank.
Vermogen, geen inkomen
Nog meer miljonairs: dit weten we over de rijkste Nederlanders
Het grootste bezwaar zit eigenlijk al in de titel van het rapport: Credit Suisse kijkt naar vermogen, niet naar inkomen. Daar maakt Oxfam dankbaar gebruik van. Europeanen en Noord-Amerikanen zijn bijvoorbeeld oververtegenwoordigd in de 10 procent meest vermogende mensen ter wereld, maar ook in de 10 procent minst vermogende.
In Europa en Noord-Amerika is het niet ongewoon om geld te kunnen lenen zonder behoorlijk inkomen of zonder waardevolle bezittingen. Denk bijvoorbeeld aan studenten met een lening, die volgens Oxfam dus tot de minst vermogende groep behoren.
Credit Suisse kijkt dus niet naar het type schuld dat een huishouden of individu heeft, waardoor een vertekend beeld ontstaat. Het inkomensverschil wordt alleen maar groter, maar het aantal mensen dat gaat studeren, neemt ook steevast toe.
Trends en wisselkoersen
Naast de focus op vermogen in plaats van inkomen, werden bijvoorbeeld in 2015 al vraagtekens gezet bij de aannames die Oxfam doet over trends. Het richtte zich op het groeiende aandeel van het wereldwijde vermogen van de ‘top 1 procent’ en de resterende 99 procent tussen 2010 en 2014. Daarop gebaseerd concludeerde Oxfam dat de 50 miljoen meest vermogende mensen ter wereld rijker zouden zijn dan de rest. Had Oxfam gekeken naar de trend tussen 2000 en 2014, dan zou dat pas in 2035 zijn.
Nivelleren wordt nog makkelijker: hoe het kabinet de rijken steeds zwaarder belast
Ook rekent Credit Suisse de vermogens volledig in Amerikaanse dollars. Zo worden Amerikanen uit het niets rijker als de dollar aan waarde wint. De bevolking van landen met een munteenheid die aan waarde hebben verloren ten opzichte van de dollar, wordt juist zomaar armer. Waar Credit Suisse schrijft over het effect van wisselkoersen, en kanttekeningen plaatst bij de rekenwijze, wordt dit door Oxfam niet vermeld.
Dit jaar kwam ook kritiek op de manier waarop Oxfam het rapport presenteerde: onder meer gebaseerd op data van Forbes werden acht miljardairs ‘aan de schandpaal genageld’ die samen vermogender zouden zijn dan de rest van de wereld.