De totale hypotheekschuld in Nederland is in 2017 opgelopen tot ruim 670 miljard euro. Daarmee is de vorige recordhoogte uit 2012 doorbroken.
Dit blijkt uit een analyse van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek door Elsevier Weekblad.
Nieuw record
De totale hypotheekschuld van Nederlandse huishoudens liep het derde kwartaal van vorig jaar op tot 670,8 miljard euro. Dat is net iets meer dan in het derde kwartaal van 2012. Toen bedroeg de hypotheekschuld 670, 5 miljard euro.
Destijds stortte de huizenmarkt in, waarna de hypotheekschuld afnam tot 649,9 miljard in het eerste kwartaal van 2015. Sindsdien nam de totale hypotheekschuld weer toe totdat de schuld vorig jaar het oude record verbrak. De stijging is ook terug te zien in de gemiddelde hypotheekschuld van een Nederlands huishouden. Die ligt rond de 290.000 euro. Ook dat is een record.
Is het erg?
In 2012 was de hypotheekschuld ongeveer gelijk aan het nationaal inkomen. Door de groei van de economie is dat nu nog maar 92 procent. De hypotheekschuld is dus dragelijker geworden door Nederlandse huishoudens.
Afgezet tegenover de totale woningwaarde steeg de schuld van 39 procent in 2012 naar 41 procent in 2017. Een lichte stijging, maar nog geen reden om alarm te slaan.
Hypotheekrenteaftrek
De stijgende hypotheekschuld lijkt tegenstrijdig gezien de strengere leennormen die de afgelopen jaren door de regering werden ingesteld. Maar de historisch lage rente heft die beperkingen grotendeels weer op.
De belangrijkste oorzaak is te vinden in de hypotheekrenteaftrek, een fiscaal voordeel voor huiseigenaren die een hogere hypotheekschuld mogelijk maakt ten opzichte van het salaris.
De hypotheekrenteaftrek maakte het fiscaal voordelig om een hoge schuld te hebben: hoe hoger de schuld, hoe hoger het bedrag dat van het salaris kan worden afgetrokken. Vanaf 1995 verschenen er allerlei aflossingsvrije hypotheekvormen die het mogelijk maakten om de hypotheekrenteaftrek optimaal te benutten.
Oud probleem
Die hoge schuld van nu is dus al ruim 25 jaar geleden ontstaan. Het kabinet is al in 2014 begonnen met het afbouwen van dit fiscaal voordeel met 0,5 procent per jaar. Per 2020 gaat dit nog sneller met 3 procent per jaar.
De oorzaak van de hoge schuld wordt dus al aangepakt. Maar door de lage rente en de daardoor ontstane gekte op de huizenmarkt, stijgt de schuld voorlopig door. Bovendien hebben de meeste hypotheken looptijden van 30 jaar. Daardoor zijn er naar verhouding nog steeds veel aflossingsvrije hypotheken die nu vrijwel niet meer worden afgesloten.
Uit een analyse van economenblad ESB blijkt dat die schuld, ondanks het groeiend aantal aflossingen, de komende vijftien jaar nog zal blijven stijgen. In 2030, wanneer pas de eerste kentering kan worden verwacht, zal de totale hypotheekschuld van Nederlanders tussen de 800 en 950 miljard euro liggen.