Met zijn enorme omvang, buitenlandse ‘ambassades’ en ‘regeringsvliegtuigen’ lijkt oliereus Shell eerder op een staat dan op een bedrijf. De grootste bondgenoot is het land waar het hoofdkantoor staat: Nederland. Politici en diplomaten zijn er kind aan huis.
Wie is machtiger: Mark Rutte of Ben van Beurden? Als het salaris een indicatie is, dan legt de minister-president van Nederland het zonder enige twijfel af tegen de hoogste baas van oliereus Shell. Van Beurden – goed voor 8,9 miljoen euro per jaar – verdient 56 keer zoveel als Rutte, die voor zijn werk dit jaar iets meer dan 159.000 euro op zijn bankrekening krijgt bijgeschreven.
Over de grote macht van Van Beurdens bedrijf in Nederland bestaat weinig twijfel. Shell kan qua omvang de vergelijking met de rijksoverheid moeiteloos doorstaan (zie de animatie hieronder). Qua vliegtuigen wint de top van Shell (vier) het van het kabinet (één).
Zevende bedrijf op aarde
Het olie- en gasconcern voert elk jaar opnieuw, met gemak, de top-500 van grootste bedrijven van Elsevier Weekblad aan. In Nederland is het in 1907 opgerichte bedrijf buitencategorie. In de lijst van grootste bedrijven ter wereld van zakenblad Forbes staat het op de zevende plaats.
Het bedrijf is internationaal een factor van belang – iets wat je van Nederland anno 2018 moeilijk kunt zeggen. De aanzwellende kritiek op het fossiele DNA van Shell doet daar (vooralsnog) weinig aan af. Dat het hoofdkantoor van de Nederlands-Britse multinational in Den Haag staat, verschaft Nederland aanzien en zorgt, direct en indirect, voor tienduizenden banen. Daar doet Den Haag graag wat voor terug.
Diplomaten gedetacheerd
Olievoorraden bevinden zich vaak onder de grond van instabiele landen zoals Irak en Nigeria. Het ministerie van Buitenlandse Zaken biedt Shell graag de helpende hand, net bij andere grote bedrijven. Maar de samenwerking met het concern gaat verder. Diplomaten worden geregeld gedetacheerd bij het bedrijf.
Doel ervan, in de woorden van de toenmalige ministers Uri Rosenthal (Buitenlandse Zaken, VVD) en Maxime Verhagen (Economische Zaken, CDA) in 2011: ‘het opbouwen van kennis en een beter begrip van de sector’. De huidige ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk, Simon Smits, was van 2006 tot 2008 gedetacheerd senior adviseur overheidsrelaties bij Shell.
Sancties niet ten koste van Shell
Toen er in 2006 sprake was van sancties tegen olieproducent Iran, wilde Nederland die alleen steunen als Shell daarvan niet de dupe werd. ‘De Nederlandse regering steunt gerichte acties tegen Iran, maar geen acties die Shells activiteiten daar beperken,’ schreef een Amerikaanse diplomaat uit Den Haag in een in 2010 via Wikileaks uitgelekt ambtsbericht.
Moeite om zijn belangen onder de aandacht van Tweede Kamer en Trêveszaal te brengen, heeft Shell dus niet. Dat Shell zijn belangen veilig probeert te stellen, is niet vreemd. Dat doet het wereldwijd opererende concern ook niet alleen in Nederland. Het bedrijf heeft een afdeling ‘government relations’ – een soort diplomatieke dienst die contacten met regeringen onderhoudt in de landen waar het zakendoet. In dat opzicht vertoont Shell trekken van een staat.
Rutte bellen
Ook in Brussel en Washington heeft Shell een stevige delegatie. Volgens het Transparantieregister van de Europese Unie werken er in Brussel onder leiding van hoofd EU-zaken Ivan Martin zeventien mensen. Shell trekt ruim 4,5 miljoen euro per jaar uit voor de aanwezigheid in de Europese hoofdstad.
Ook in Nederland heeft Shell zijn lobby goed op orde. Werkgeversclub VNO-NCW waakt vanuit de Haagse Malietoren over de belangen van Shell en andere grootbedrijven.
Shell is daarnaast ook lid van de Dutch Trade and Investment Board, volgens de eigen website een ‘belangrijk adviesorgaan van het kabinet’, waar grote ondernemingen en ministeries praten over onderwerpen als de versterking van de concurrentiepositie van het land. En als het nodig is, kan Ben van Beurden de premier natuurlijk ook persoonlijk bellen.
Ministers werkten voor Shell
Wat opvalt, is de persoonlijke verwevenheid van Shell en het landsbestuur: oud-medewerkers van Shell belanden op het pluche, oud-bewindslieden stappen na gedane zaken over naar Shell.
Het huidige kabinet telt drie ministers die eerder in hun loopbaan op de loonlijst van het beursgenoteerde concern stonden. Zij kennen het bedrijf van binnenuit. Het gaat om minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA), minister voor Buitenlandse Handel Sigrid Kaag (D66) en minister van Economische Zaken Eric Wiebes (VVD), tevens verantwoordelijk voor het netelige Groningse aardgasdossier, waar Shell als aandeelhouder van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) bij betrokken is.
Datsja van Zijlstra
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout