Scepsis alom over ‘elitefeestje’ Davos zonder Trump en Xi

Ook Modi, Trudeau, Macron en May ontbreken

Ook namens de andere economische grootmacht, China, ontbreekt de regeringsleider: president Xi Jinping. Xi, die de voorgaande twee edities nog door veel commentatoren een voorbeeld werd genoemd voor ‘vrije en eerlijke handel’, stuurt alleen zijn vicepresident Wang Qishan. Zo blijven gesprekken over de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China in elk geval op het hoogste niveau uit. Premier Narendra Modi van India – eveneens een land met een sterk groeiende economie – en de Canadese premier Justin Trudeau hebben hun deelname eveneens afgezegd.

Behalve de presidenten van de twee grootste economieën laten ook de leiders van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk verstek gaan, beiden vanwege de situatie in eigen land. De Franse president Emmanuel Macron ligt onder vuur vanwege aanhoudende protesten van de ‘gele hesjes‘, die hem onder meer een gebrek aan aandacht voor nationale problemen verwijten. Zaterdag greep de politie nog hard in bij een demonstratie in de hoofdstad Parijs, waar zo’n zevenduizend gele hesjes op af waren gekomen. De Britse premier Theresa May heeft haar handen vol aan het opstellen van een nieuw akkoord voor haar vorige week weggestemde Brexit-akkoord en komt daarom evenmin naar Davos.

Veler ogen zijn gericht op het ‘nieuwe Brazilië’ van Bolsonaro

Nu zoveel hoofdrolspelers afwezig zijn, zullen veel ogen vermoedelijk zijn gericht op Angela Merkel, de Japanse premier Shinzo Abe en met name op de Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Laatstgenoemde zei dat hij in Davos het ‘nieuwe Brazilië’ aan de wereld wil presenteren. Vanmiddag houdt Bolsonaro een toespraak over de nieuwe vrijemarktkoers die hij voor het grootste land van Zuid-Amerika voor ogen heeft. ‘We willen laten zien dat we een land zijn dat veilig is voor investeringen, vooral op het gebied van de agribusiness, die zeer belangrijk voor ons is,’ lichtte hij maandag toe.

Bolsonaro, die te boek staat als rechts-nationalistisch en die zich graag spiegelt aan Donald Trump, wil radicaal breken met het socialistische beleid dat in Brazilië vijftien jaar de boventoon voerde. Beleggers lijken veel vertrouwen te hebben in de nieuwe president: sinds in oktober bekend werd dat hij in januari zou aantreden, groeide de aandelenhandel in Brazilië met 14 procent. De belangstelling daarvoor is groot, al is er op het internationale podium ook bezorgdheid over Bolsonaro’s visie op klimaatverandering. Zo zette hij grote vraagtekens bij het klimaatakkoord van Parijs van de Verenigde Naties (VN) en trok hij het aanbod van de vorige regering in om de eerstvolgende wereldwijde VN-klimaatconferentie in zijn land te organiseren.

Zorgen over klimaatverandering, ‘vijftienhonderd privéjets van en naar Davos’

Klimaatverandering speelt in Davos sowieso een grote rol. Het WEF zette de opwarming van de aarde zelfs op de eerste plaats in het jaarlijkse risicorapport over de grootste uitdagingen waarvoor de wereld staat. Er zijn dan ook veel gesprekken gepland waarin de zogenoemde transitie van fossiele naar hernieuwbare energie en vermindering van de CO₂-uitstoot aan bod komen.

In dat verband is het ironisch dat het grootste deel van de deelnemers met het vliegtuig naar Zwitserland komt. Een zogenoemde vergelijkingssite in privéjets meldt dat er naar verwachting zo’n vijftienhonderd vluchten met privévliegtuigen van en naar Davos gaan. Ongeveer evenveel als er in februari vorig jaar vlogen naar de Super Bowl, de finale van de american football-competitie NFL, in de Amerikaanse stad Minneapolis.

Linkse politici schermen met alarmistisch ongelijkheidsrapport Oxfam Novib

Vooral online is er veel kritiek op de ‘geldverslindende’ bijeenkomst, die het beeld bevestigt van een rijke elite die door zichzelf veroorzaakte problemen wil oplossen. Linkse politici als Jasper van Dijk (SP), Lodewijk Asscher (PvdA) en de Britse oppositieleider Jeremy Corbyn (Labour) verwijzen naar een rapport dat de non-gouvernementele organisatie (ngo) Oxfam Novib maandag publiceerde.

Daaruit zou blijken dat de economische ongelijkheid steeds verder toeneemt, omdat miljardairs – waarvan er in Davos ook een aantal van de partij is – hun gezamenlijke vermogen zagen groeien, terwijl het inkomen van de armste helft van de wereld is afgenomen. De ngo maakt er een gewoonte van om aan de vooravond van het WEF in Davos een rapport over ongelijkheid te publiceren, waarvan de conclusies overigens niet altijd onomstreden zijn. Een ander terugkerend punt van kritiek op de jaarlijkse bijeenkomst is de grote rijkdom van de aanwezigen: persbureau Bloomberg berekende dat het vermogen van de rijkste bezoekers de afgelopen tien jaar met ruim 150 miljard euro is gestegen.

Doordat de belangrijkste leiders er niet zijn en door de vele kritiek op de decadentie die in Davos zichtbaar zou worden, is de sfeer rond het driedaagse forum ronduit pessimistisch. Ondanks de scepsis hoopt de organisatie van het WEF, onder meer door beroemdheden uit te nodigen als U2-zanger Bono en bioloog David Attenborough, de komende dagen een optimistische en strijdvaardige boodschap uit te dragen.