Straks geen vast werk meer: rapport Borstlap in acht punten

Hans Borstlap tijdens de presentatie van de commissie Borstlap op 23 januari 2020. Foto: ANP

De arbeidsmarkt moet flink op de schop. Dat is de belangrijkste conclusie uit het rapport van de commissie-Borstlap. Donderdag presenteerde de commissie onder leiding van oud-topambtenaar Hans Borstlap haar langverwachte advies over de toekomst van ons werk. De acht belangrijkste punten op een rij.

1. Flexibilisering veel te ver doorgeschoten

De vergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt, met payrollers, flexwerkers, uitzendkrachten en gedwongen zzp’ers heeft de bodem bereikt, menen de experts. Werkgevers moeten veel vaker vaste contracten aanbieden, het aantal flexwerkers en zzp’ers moet omlaag.

Meer over werk: Voorman van CNV Vakcentrale Piet Fortuin: ‘Dertig uur werken is de nieuwe norm’

Alle signalen wijzen erop dat in Nederland te veel werknemers onzeker zijn over hun baan. Er moet daarom een einde komen aan de ‘wildgroei’ van soorten arbeidscontracten, waardoor niemand meer weet waar hij aan toe is. De commissie wil bijvoorbeeld geen payroll-constructies meer. Er moeten maar drie soorten werkenden overblijven: echte zelfstandigen, echte werknemers en echte uitzendkrachten.

Het bieden van een vast contract wordt door werkgevers te gemakkelijk gezien als louter een kostenpost. Korte contracten moeten plaatsmaken voor langere arbeidsrelaties.

De perioden van werkloosheid moeten korter worden, zodat de uitkeringen omhoog kunnen.

2. Bescherming vast contract moet worden ingeperkt

Om de flexibele schil tegemoet te komen, moet het vaste personeel qua bescherming van arbeidsvoorwaarden een paar treden omlaag. Zo moet een werkgever het aantal uren van een werknemer kunnen verminderen, tot op zekere hoogte. Zelfs ‘deeltijdontslag’ moet mogelijk worden.
PvdA-leider Lodewijk Asscher liet al via Twitter weten dat hij niet wil dat werkgevers eenzijdig een functie, werkplek of arbeidsduur kunnen aanpassen.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

3. Meer investeren in kennis en innovatie

De commissie stelt dat er veel meer moet worden geïnvesteerd in kennis en innovatie. Te veel werknemers zijn onzeker over hun baan. Dat heeft tot gevolg dat zij niet durven te investeren in hun opleiding en hun toekomst. En werkgevers zien vaak geen reden om in hun scholing te investeren omdat ze toch zo weer weg zijn.

Het aantal zzp’ers is in een aantal jaar tijd explosief gestegen.

Profiteurs of motor van de economie?

4. Grijpen we niet in, dan gaat onze welvaart eraan

Nederland kan zonder kennis niet goed meer meedoen met de rest van de wereld en dreigt daardoor zijn vertrouwde, hoge welvaartsniveau te verliezen, schrijft de commissie. Niet ingrijpen is geen optie. Doen we niets, dan heeft dat grote economische gevolgen en staat de welvaart op het spel.

Nog een risico: verdienen werknemers steeds minder geld, of zijn zij bang om hun verdiende geld uit te geven, dan kan dat leiden tot economische stilstand.

De commissie pleit voor een persoonlijk leerbudget voor elke Nederlander. Vanaf je geboorte krijg je een potje met geld, waarmee je kunt studeren. Ook als je al werkt. Zo moeten werkenden ervoor zorgen dat ze aantrekkelijk blijven voor (andere) werkgevers, mochten ze hun baan verliezen.

5. Grote maatschappelijke gevolgen

Ook op maatschappelijk niveau heeft de huidige arbeidsmarkt grote invloed. De commissie sprak ook met jongeren en die hebben steeds vaker een flexcontract. ‘Ze zijn bang om een huis te kopen of om een gezin te stichten. Daar moet je even bij stilstaan. Er is echt iets aan de hand,’ zegt Borstlap tegen de NOS.

Ook laagopgeleiden hebben een zwakke sociale positie. Zij werken vaker in flexibele constructies en hebben dus minder bescherming en minder aanspraak op sociale vangnetten. Bij een recessie vervallen zij als eersten in armoede.

Nog een risico: wie niet aan een baan kan komen of onzeker werk heeft, keert zich af van de maatschappij. De onderlinge solidariteit tussen werkenden verdwijnt. Dat geldt ook voor het draagvlak voor sociale voorzieningen, verwacht de commissie. Volgens de commissie is het een geluk dat het op dit moment economisch goed gaat met Nederland. We zijn slechts een recessie verwijderd van grote maatschappelijke problemen.

6. Arbeidsongeschiktheids-verzekering voor alle werkenden

Het vaste dienstverband moet dus op de schop, maar daar staat een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden tegenover. Voor elke werkende Nederlander is er dan een vangnet.
Dat advies gaat waarschijnlijk wel gehoor vinden in de politiek. Veel politici vinden het economische en maatschappelijke risico van een grote groep onverzekerde zzp’ers te groot.

7. Termijn doorbetalen bij ziekte moet omlaag

Ook de termijn waarop je baas je moet blijven doorbetalen bij ziekte moet omlaag van twee jaar naar één jaar. Daarmee wordt het vaste contract minder prijzig voor werkgevers. Want, aldus Borstlap: ‘We hebben het werkgeverschap de laatste jaren erg duur gemaakt.’ Flexibele arbeid wordt dan juist duurder.

8. Belastingvoordelen voor zelfstandigen moeten verdwijnen

Belastingvoordelen voor zelfstandigen moeten ook verdwijnen, zodat alle werkenden eerlijk bijdragen aan de schatkist. Alleen ondernemers die daadwerkelijk bijdragen aan de groei van de Nederlandse economie moeten nog fiscaal worden gestimuleerd.