Nieuwe wetgeving uit Brussel gaat platformbedrijven als taxidienst Uber en maaltijdbezorger Deliveroo mogelijk verplichten om zelfstandigen in dienst te nemen. In vier vragen, hoe zit dat?
1.Met wat voor wetgeving komt de Europese Unie?
De Europese Commissie komt begin december met een conceptrichtlijn, die de zelfstandige in de platformeconomie, de zelfstandige zonder personeel of zzp’er, meer rechten gaat geven.
Het arbeidsvoorwaardenpakket van de zzp’er die taxiritten uitvoert voor Uber, of maaltijden bezorgt voor Deliveroo, gaat er meer uitzien zoals dat van de werknemer. Toegang tot sociale zekerheid, opleidingen, een minimumloon, veiligheid op de werkplek, enzovoorts.
Eerder dit jaar heeft de Commissie bedrijven en vakbonden geraadpleegd over het voorstel. De consultatie is afgerond, de komende twee jaar moeten de voorstellen worden omgezet in wetgeving. Hoe die rechten er precies komen uit te zien, is nog niet bekend. Volgens de Financial Times wordt er binnen de Commissie nog over gesteggeld.
Het is aan de lidstaten van de Europese Unie (EU) zelf hoe zij de richtlijn omzetten in hun eigen arbeidswetgeving. Voor Nederland kan dat nog een hele toer worden.
2. Waarom is dat voor Nederland lastig?
Nederland kent twee smaken: je bent werknemer of je bent zelfstandige. Een tussenvorm is er niet. Het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, kent de worker, de werkende die juridisch gezien tussen beide arbeidsvormen valt. Met minder rechten dan de werknemer, maar wel meer rechten dan de zelfstandige.
In Nederland verloopt het debat over de toekomst van de zelfstandige zonder personeel (de zzp’er) langs ondoorgrondelijke wegen. Als onderdeel van het pensioenakkoord is afgesproken dat de zelfstandige verplicht een arbeidsongeschiktheidsverzekering moet afsluiten.
Hoe die verzekering eruit komt te zien, en of dat een particuliere verzekering of een collectieve werknemersverzekering wordt, weet nog niemand.
Daarnaast komt ‘Den Haag’ maar niet uit de vraag wanneer iemand werknemer is of zelfstandige. In een poging een antwoord te vinden, heeft het huidige kabinet een computerprogramma laten bouwen dat het antwoord op die vraag moet geven.
Uiteraard vlot het niet met computerprogramma. De programmeurs weten namelijk niet wat ze moeten programmeren, dus kan het computerprogramma ook geen antwoord geven.
Intussen nemen rechters het heft in eigen hand. Zij bepaalden eerder dat de zelfstandigen van Uber en Deliveroo gewoon werknemer zijn. Tegen die uitspraken lopen nog procedures.
De EU-richtlijn kan tot gevolg hebben dat Nederland een nieuw soort werkende zal moeten invoeren, zoals de Engelse worker.
In Spanje is wettelijke geregeld dat werkenden voor een platform werknemer zijn. Frankrijk heeft de platformwerkers meer rechten gegeven, maar ze juist nog niet als werknemer aangemerkt. De EU is ook op dit dossier een juridische lappendeken.
3. Waarom werken platformbedrijven in Nederland met zzp’ers?
Veel bedrijven werken uit kostenoverwegingen liever samen met zzp’ers dan dat zij werknemers in dienst nemen. Voor de zelfstandige hoeft het bedrijf geen werkgeverslasten en pensioenpremies af te dragen. De zelfstandige heeft op zijn of haar beurt recht op belastingkortingen in de vorm van ondernemersaftrekken.
Het uurtarief van de zzp’er kan daardoor voor het bedrijf laag liggen, terwijl de zzp’er zelf netto relatief veel overhoudt. Als platformbedrijven de zzp’er net zo moeten belonen als de duurdere werknemer, dan maakt dat hun taxiritten en bezorgmaaltijden ook duurder.
Bovendien is de zzp’er veel flexibeler dan een werknemer: geen vakantiedagen inroosteren, geen vast contract, geen minimumuren in de week.
4. Dus de platformbedrijven zijn niet blij met het voorstel van de EU?
Nee, de meeste bedrijven niet. Uitzondering vormt Jitse Groen, oprichter van Thuisbezorgd. Die werkt niet met zelfstandigen, maar met werknemers.
Wauw. Vinden dat de overheid je eigen werknemers beter moet beschermen tegen … jezelf!? Geen belasting en sociale premies betalen en je hebt zelfs doden in Nederland op je geweten. Ga je schamen, topman. https://t.co/d4ecRMGn4P
— Jitse Groen (@jitsegroen) April 3, 2021
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Move-EU, een organisatie die de belangen behartigt van taxibedrijven als Uber en Bolt, voert een lobby tegen het EU-voorstel. Momenteel werken er in Europa honderdduizenden chauffeurs via deze platformen. Maar, zeggen zij, als zij die in dienst moeten nemen als werknemer, dan betekent dat ook dat ze afscheid moeten nemen van 40 procent van het chauffeursbestand.
Bovendien verdienen chauffeurs nu vaak meer dan het wettelijke minimumloon of het cao-loon. Komen ze in loondienst, dan zullen de platformbedrijven de chauffeurs dat lagere loon betalen.
Anders dan zelfstandigen zullen de platformbedrijven medewerkers moeten inroosteren, vakanties plannen, enzovoorts. Door het verlies aan flexibiliteit is het voor Uber lastig om dezelfde diensten te kunnen blijven aanbieden.
Omgekeerd willen veel van bijvoorbeeld de Uber-chauffeurs helemaal niet in loondienst werken. De mogelijkheden om te werken wanneer zij willen en voor welk platform, verkiezen zij boven werken in loondienst.
Tot slot. De 27 lidstaten houden zeggenschap over hun eigen arbeidswetgeving en bepalen grotendeels zelf hoe de richtlijn in nationale wetgeving wordt ingevoerd. Het betekent dat de huidige juridische lappendeken blijft bestaan, maar alleen dikker wordt door de nieuwe regels vanuit de EU.