Afgelopen vrijdag kondigde staatssecretaris Marnix van Rij (CDA) van Financiën aan dat het belastingstelsel veel eenvoudiger kan en moet. Vooral het aantal belastingvoordeeltjes moet daarom fors omlaag. Hoe zit dat?
1.Welke belastingvoordelen gaan op de helling?
Een fiscale regeling is de begrotingsterm voor een belastingvoordeel, in de vorm van een lager belastingtarief, een aftrekpost of een hogere vrijstelling. Een belastingkorting wordt onder meer gegeven om gewenst gedrag met belastingprikkels te stimuleren, of goederen en diensten betaalbaar te houden.
Zo vormt de hypotheekrenteaftrek een steuntje in de rug voor de huizenkoper, omdat de te betalen inkomstenbelasting erdoor vermindert.
Lees in dit artikel meer over de functie van de hypotheekrenteaftrek sinds 1893
Het btw-tarief is 21 procent, maar voedsel valt in het lage btw-tarief van 9 procent, om het betaalbaar te houden voor huishoudens met een krappe portemonnee. Konijnenvoer is daarom belast met 9 procent, en caviavoer met het hoge btw-tarief van 21 procent, want een konijn dient (ook) als voeding, en een cavia (normaal gesproken) niet.
Daarnaast bestaan er nog zo’n honderdtwintig andere fiscale regelingen in onder meer de inkomstenbelasting, de btw en de winstbelasting (vennootschapsbelasting). Met die honderdtwintig uitzonderingen op de regel is het een en ander mis. Van de meeste belastingvoordelen is niet bekend of ze nut hebben, omdat ze nooit zijn geëvalueerd. Worden ze wel geëvalueerd, dan blijken ze vrijwel zonder uitzondering nutteloos.
In de jaren 2011 tot en met 2018 zijn 31 belastingregelingen geëvalueerd, en slechts vier slaagden voor de test, schrijft Van Rij in een brief aan de Tweede Kamer waarin hij voor de sanering van het aantal regelingen pleit.
De zinvolle regelingen zijn vooral aftrekposten voor ondernemers: investeer in een duurzaam bedrijfsmiddel, en ontvang extra belastingkorting. Dat werkt wel aantoonbaar.
2. Wat is er nog meer mis met de fiscale regelingen?
Drie zaken, schreef Rekenkamerpresident Arno Visser al eerder in EW. Niet alleen hebben ze vaak geen enkel aantoonbaar nut, ze maken het belastingstelsel alleen maar nodeloos ingewikkeld.
Maar bovenal moet de ene belastingbetaler het gat vullen dat het voordeeltje voor de andere belastingbetaler in de schatkist slaat. Het budgettaire belang dat met al die regelingen is gemoeid, bedraagt ongeveer 120 miljard euro per jaar. Dat is op een totale belastingontvangst van 300 miljard euro een heuse krater.
Zou je die fiscale voordelen afschaffen, dan kunnen tarieven over de hele linie omlaag. Schaf je het lage btw-tarief van 9 procent af, dan kan het hoge tarief van 21 procent omlaag naar ongeveer 16 procent. Zo’n zelfde principe gaat op voor de inkomstenbelasting.
Van Rij neemt de kritiek van de Algemene Rekenkamer op de fiscale regelingen ter harte.
3. Welke fiscale regelingen gaan als eerste op de schop?
De ondernemer die jaarlijks gebruikmaakt van mkb-winstvrijstelling, de groene belegger die profiteert van een lagere box 3-belasting, en de huiseigenaar die belastingvrij kamers verhuurt, zullen niet blij zijn als hun belastingvoordelen op de helling gaan.
Daarom begint staatssecretaris Van Rij voorzichtig, en pakt hij alleen de regelingen aan die toch al zouden verdwijnen: de middelingsregeling, de jubelton, de bpm-vrijstelling voor de bestelbus van de ondernemer en een aantal ondernemersvrijstellingen in de energiebelasting.
Flinke ingrepen, zoals het versoberen van de hypotheekrenteaftrek of het inperken van de aftrekbaarheid van pensioenpremies, zitten niet in het vat.
Wel wordt de toets voor nieuwe fiscale regelingen flink aangescherpt.
4. Gaat het de staatssecretaris lukken om de belastingvoordelen af te schaffen?
Van Rij besluit zijn brief over de afbouw van de fiscale regelingen gek genoeg met de aankondiging van een nieuwe fiscale regeling: een verlaagd btw-tarief voor groente en fruit. Die stond al op het verlanglijstje van het kabinet, en moet ertoe leiden dat mensen meer groente en fruit gaan eten. De kosten ervan komen vermoedelijk uit op ongeveer een half miljard euro per jaar.
Lees ook: Deskundigen verwachten dat dit weggegooid geld is. Als supermarkten de btw-verlaging al verwerken in de prijzen, dan zijn het de mensen die al gezond eten (vaak de wat rijkeren) die straks iets minder btw hoeven te betalen. Dikkerds met weinig geld worden er vermoedelijk niet dunner van.
Waarom de staatssecretaris deze fiscale regeling desondanks steunt, blijkt niet uit zijn brief. Het belooft in elk geval weinig goeds voor de toekomst.