Verschillen in interpretatie van het testament over het familiebedrijf leiden meer dan eens tot levenslange ruzies tussen de erfgenamen.
Lees meer over het testament: Zo regeert u over uw graf heen
Een testament kan niet duidelijk genoeg zijn. Als erfgenamen elkaar na een erfenis in de haren vliegen over de verdeling ervan, omdat ze het niet eens zijn over de waardering van bepaalde bezittingen en schulden, is dat pijnlijk. Niet alleen voor de persoonlijke verhoudingen, maar ook financieel. Er moeten dan in de rechtsstrijd veelal (dure) deskundigen worden ingeschakeld om tot een afwikkeling te komen. Erflaters willen daarom hun nalatenschap goed hebben geregeld. Dat vereist wel enige aandacht bij de formulering.
Complicerende omstandigheid is dat ook de fiscus betrokken is bij het verdelen van de nalatenschap. Alle verkrijgers moeten immers erfbelasting betalen over hun aandeel in de erfenis. Daarvoor zijn regels vastgelegd in de uit 1956 stammende successiewet. Maar voor de vaststelling van het aandeel dat de fiscus toekomt, kunnen bijzondere fiscale waarderingsregels gelden. Die kunnen ertoe leiden dat de fiscale waarde van de nalatenschap afwijkt van de erfrechtelijke. Zo is bijvoorbeeld de WOZ-waarde bepalend voor de fiscale waardering en de verkoopwaarde voor de erfrechtelijke. Ook bij verkrijging van een periodieke uitkering of vruchtgebruik kent de successiewet haar eigen waarderingstabel. Maar deze fiscale waarderingsregels zijn niet verplichtend voor de wijze waarop de erfgenamen de nalatenschap onderling verdelen. Daarvoor gelden erfrech- telijke regels. Het niet onderkennen van deze verschillen kan levenslange familieruzies veroorzaken.
Dat onderscheid is vooral van belang bij familievennootschappen als de aandelen aan een of meer aangewezen bedrijfsvoortzetters worden toebedeeld. Dan kunnen de verdeling en waardering van het nagelaten aandelenpakket extra gevoelig en complex zijn. De erflater is veelal aanmerkelijkbelanghouder, dat wil zeggen dat hij – globaal gezegd – ten minste 5 procent bezit van het geplaatste aandelenkapitaal. Hij wordt dan bij zijn overlijden geacht fiscaal zijn aanmerkelijk belang (ab) tegen de dan geldende waarde te hebben overgedragen aan zijn erfgenamen. Het verschil tussen de waarde waarvoor hij de aandelen heeft verkregen en waartegen hij deze op overlijdensdatum fictief heeft overgedragen, vormt voor de overledene belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang (sinds 2021 belast tegen 26,9 procent). De aanslag vormt een ab-schuld die op de nalatenschap in mindering komt.
Schatkist geruisloos bevoordeeld
Lees ook dit verhaal uit 2017: 25 vragen over de erfenis: wat als er geen testament is?
Soms kan het betalen van deze ab-belasting onder wettelijke voorwaarden renteloos worden doorgeschoven naar de voortzettende verkrijgers (geruisloze doorschuiving). Omdat die belasting dan pas in de toekomst wordt betaald, wordt zij in de nalatenschap als een uitgestelde schuld opgenomen (ab-claim). Voor de erfbelasting wordt die schuld wettelijk gewaardeerd op de contante waarde (geen 26,9 maar 6,25 procent).
Het gevolg daarvan is dat alle erfgenamen tezamen door deze lagere waardering van de schuld een hogere erfbelasting moeten betalen, terwijl slechts de verkrijgers van het renteloze belastinguitstel profiteren. Merkwaardigerwijs werd het wettelijke percentage van 6,25 niet opgehoogd toen de rentevoet fors daalde en ook niet toen in 2019 en 2021 het ab-tarief stapsgewijs van 25 naar 26,9 procent werd verhoogd. De schatkist werd daardoor geruisloos bevoordeeld. Niet chic! Ook de Algemene Rekenkamer wees daarop in haar rapport Forfaits in het belastingstelsel uit 2019.
Meld u aan voor de Belasting Update, de gratis nieuwsbrief van EW met daarin het laatste fiscale nieuws, analyses, achtergronden en commentaren.
Op regelmatige basis in uw digitale brievenbus:
- Het laatste nieuws over de fiscale plannen van Rutte IV
- Wat betekenen de fiscale plannen voor u?
- Achtergronden en analyses
- Scherpe opiniestukken en commentaren
- De beste fiscale stukken uit EW
Als de voortzettende erfgenamen volgens testament de aandelen met de daarop drukkende ab-claim krijgen toebedeeld tegen een waarde die hoger is dan hun aandeel in de erfenis, kunnen de anderen wegens onderbedeling een compenserende vordering op hen krijgen. De hoogte daarvan is afhankelijk van de waarde van het aandelenpakket ten tijde van het overlijden. Dat bedrag staat echter los van de fiscale waardering, want die bepaalt slechts de hoogte van de belastingschuld als onderdeel van de belaste nalatenschap. Het is daarom van groot belang dat fiscalisten, notarissen en nalatenschapsplanners de wens van de erflater rond de erfrechtelijke verdeling duidelijk en zorgvuldig vastleggen en het verschil met de verdelingswaardering verklaren.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout