Het Nationaal Groeifonds, dat door de politiek op ‘pauze’ is gezet, zou eerder moeten worden uitgebreid dan ingekort. Dat zegt Michiel Muller, Picnic-oprichter en lid van de Groeifondscommissie in zijn EW Economielezing ‘Je ziet het pas als je de durf hebt’ in Rotterdam.
Het kabinet-Rutte III richtte het Nationaal Groeifonds op om tussen 2021 en 2025 20 miljard euro in innovatieve projecten te steken die het ‘duurzame verdienvermogen’ van Nederland moesten verbeteren. De subsidieaanvragen werden beoordeeld door een onafhankelijke commissie met onder anderen Muller, en (toenmalig) ASML-topman Peter Wennink.
‘Baanbrekende’ groeifonds op pauze
Hoewel het fonds bewust op afstand van de politiek was gezet, besloot minister Micky Adriaansens (VVD) van Economische Zaken en Klimaat een maand geleden om het fonds op de ‘pauzestand’ te zetten. Aanleiding was het verwerpen door de Tweede Kamer van een motie die opriep om, ondanks dat het kabinet demissionair is en de formatieonderhandelingen nog lopen, tóch door te gaan met de subsidieronde van dit jaar. Volgens Adriaansens was er daarmee onvoldoende draagvlak voor het fonds.
Volgens Muller is er ‘gezien de discussie over het fonds […] nog onvoldoende duidelijk hoe baanbrekend deze initiatieven voor Nederland kunnen zijn’, zo zegt hij in de EW Economielezing. Het fonds heeft tot nu toe onder meer geïnvesteerd in projecten voor fotonica, AI en quantumcomputing waarin Nederland relatief sterk is, maar waar de internationale concurrentie sterk is.
‘Is er onmiddellijk een dag later resultaat? Nee, uiteraard niet. Zullen er ook projecten mislukken? Ja, vast wel, en anders zouden we ook niet innovatief genoeg bezig zijn.’
Muller scherper dan eigen commissie in EW Economielezing
Volgens Muller zou Nederland het Groeifonds ‘eerder moeten uitbreiden dan inkorten, omdat dit type investeringen enerzijds belangrijke oplossingen voor onze transities zal brengen en tegelijkertijd bouwt aan ons toekomstige verdienvermogen’.
Muller is daarmee scherper dan zijn eigen adviescommissie. Die opperde vorige week in een brief aan onder meer de formerende politieke partijen (PVV, VVD, NSC en BBB) om het fonds desnoods met een kleiner budget te laten doorgaan. Volgens de commissie is het cruciaal dat voor medio juni duidelijk wordt of het fonds doorgaat of stopt, omdat de coalities van subsidieaanvragers anders uiteen gaan vallen.
Innovatiekracht behouden
Voordat Muller de supermarktwereld opschudde met online supermarkt Picnic, doorbrak hij met Route Mobile het monopolie van de ANWB op pechhulp, en richtte hij de onbemande tankstationketen Tango op. In de EW Economielezing zegt hij: ‘Ik ken de creatieve destructie die soms nodig is om een omwenteling tot stand te brengen en consumenten een beter product te bieden.’
Volgens Muller is het van groot belang dat Nederland zijn innovatiekracht houdt, omdat veel bestaande systemen, van landbouw tot energie, nu op de schop gaan. Maar hij maakt zich zorgen dat dit wordt bemoeilijkt door het verslechterende investerings- en vestigingsklimaat.
In plaats van een efficiënt en aantrekkelijk belastingstelsel, kiest Nederland er nu voor om het bedrijfsleven te subsidiëren. ‘In plaats van eenvoudig en rechtlijnig te zijn [in belastingen, EW], is het subsidieproces complex en tijdrovend geworden, met veel bureaucratische rompslomp en administratieve lasten voor ondernemers.’
Lees ook: De EW Economielezing van 2023 werd gehouden door CPB-directeur Pieter Hasekamp.