De coalitie worstelt met arbeidsmigratie. NSC wil sectoren met veel Oost-Europees personeel verplaatsen. De VVD maakt zich zorgen over de techindustrie, die snakt naar Indiase ingenieurs. VVD-Kamerlid Thierry Aartsen wil arbeidsmigratie ‘aan de onderkant’ afremmen en ‘aan de bovenkant’ uitbreiden, zegt hij in gesprek met EW.
Kiezen wie we écht nodig hebben, noemt Aartsen zijn ‘visiestuk’. Hij wil minder laaggeschoolde arbeidsmigranten, want die remmen de productiviteit. Tegelijk wil hij meer hooggekwalificeerde technici en elektromonteurs om de personeelstekorten te verlichten in de energiesector en bij bedrijven als ASML.
De cijfers over arbeidsmigratie zijn onthutsend. In vijftien jaar tijd is het aantal arbeidsmigranten verviervoudigd. Volgens het CBS waren er in 2022 ruim 1,2 miljoen niet-Nederlanders hier werkzaam: 984.000 arbeidsmigranten in vaak laaggeschoolde functies en 246.000 in hooggekwalificeerde, technische beroepen.
‘Laten we eerlijk zijn: onze economie kan niet meer zonder arbeidsmigranten,’ zegt Van Aartsen. Maar: ‘We moeten het netjes regelen. Het kan niet zo zijn dat de lusten voor de werkgevers zijn en de lasten voor de gemeenschap.’ Met dat laatste bedoelt hij vooral de overlast die Nederlanders ervaren door Oost-Europeanen die na een poosje werkloos en dus ook dakloos worden.
Overal in Nederland worden pandjes ‘verkaveld’ en betalen arbeidsmigranten een forse huur voor een klein kamertje. Door de toevloed van niet-Nederlandse arbeidskrachten staat de huizenmarkt extra onder druk, terwijl de door Emile Roemer (SP) uitgeroepen ‘norm’ van minstens één kamer van 15 vierkante meter lang niet altijd wordt gehaald.
EW Is uw beleidsvisie liberaal? U komt met ‘sectorspecifieke’ heffingen voor werkgevers en allerlei andere overheidsregelingen om de toestroom van goedkope arbeidsmigranten af te remmen. VVD’ers horen toch eigenlijk te zeggen dat de markt dit wel oplost?
Thierry Aartsen: ‘Zeker, de markt moet het oplossen. Maar overheid moet zich gedragen als marktmeester. Linkse partijen willen het probleem te lijf door te stellen dat arbeidsmigranten niet meer welkom zijn in sommige sectoren, zoals de tuinbouw en de slachterijen. Alsof je zoiets even achter je Haagse bureau kunt bepalen. Maar iedereen wil lekkere tomaatjes eten en 95 procent van de Nederlanders houdt van een smakelijk stukje vlees. Vrije ondernemers komen tegemoet aan die behoefte, maar ze moeten de huisvesting van hun buitenlands personeel netjes regelen.’
EW U pleit voor flexwoningen buiten de woonwijken. Leidt dat tot getto’s voor Roemeense tomatenplukkers, Poolse logistiek medewerkers en Bulgaarse slachters?
Aartsen: ‘Nee, het moeten moderne campussen zijn. Op een industrieterrein of op een boerenerf. Bol.com en sommige andere bedrijven hebben zoiets al opgezet. Een flat met pakweg honderd appartementen voor mensen die hier drie of zes maanden werken, inclusief keurige begeleiding voor die mensen. Als de oogst binnen is of als – zoals bij Bol.com – de decemberdrukte voorbij is, gaan ze weer terug naar huis.’
EW In uw stuk noemt u het vreemd dat Poolse arbeidsmigranten wél in de tuinbouwkassen werken, terwijl Eritreeërs met een asielstatus liever thuiszitten met een bijstandsuitkering. Wat gaat hier mis?
Aartsen: ‘Veel gemeenten kwamen bij mij aan om de overlast van arbeidsmigranten te bespreken. Dan vroeg ik: kunt u voor datzelfde werk statushouders inschakelen? Statushouders mogen hier werken, maar de helft zit thuis met een bijstandsuitkering. Hoe krijg je die mensen aan het werk? De gemeenten zitten ermee in hun maag. Ze zijn vooral bezig met inburgering en taalonderwijs voor statushouders. Ze hebben ook instrumenten om die mensen aan werk te helpen, maar die instrumenten benutten ze te weinig.’
EW De Tweede Kamer versoberde vorig jaar de 30 procentregeling, de belastingkorting die is bedoeld voor vooral technici met een inkomen boven de 63.000 euro per jaar. U stelt nu voor de regeling in oude glorie te herstellen en zelfs uit te breiden. Waarom? En welke immigranten komen in aanmerking?
Aartsen: ‘De 30 procentregeling is nog altijd te breed en te weinig selectief. Er wordt misbruik van gemaakt. Zelfs kappers, boekhouders en bureaumedewerkers worden met omwegen naar hier gehaald om ervan te profiteren. Toen de regeling werd versoberd, dreigde ASML naar elders te vertrekken. Dat is de andere kant.
‘Wij zeggen: verhoog de salarisnorm van 63.000 euro. Ook kun je bepalen in welke sectoren wél en in welke sectoren de belastingkorting niet geldt. Je kunt ook selecteren aan de hand van de opleidingen die kennismigranten hebben genoten. Maak er een echte toptalentenregeling van. De mensen die je hier écht wilt hebben, moeten ook hun partner kunnen meenemen. ASML zit te springen om allerlei technici uit India, maar die mensen aarzelen omdat ze hun vrouw niet mogen meenemen naar hier.’
EW Komt uw plan nog op tijd voor het Regeerprogramma van het nieuwe kabinet?
Aartsen: ‘Jazeker, dat moet lukken. De nieuwe minister van Sociale Zaken, Eddy van Hijum, moet ermee aan de slag. Maar ja, hij is van NSC. Die partij staat er anders in dan de VVD. NSC wil sectoren van de economie naar elders verplaatsen. Wij willen maatregelen treffen om aan de onderkant van de arbeidsmarkt de toestroom in te perken, zodat er meer ruimte is om aan de bovenkant de komst van hooggekwalificeerde kenniswerkers te verwelkomen.’
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
