Beleggen voor de lange termijn en bouwen door bedrijven te bundelen. Dat is wat investeerder HAL van de familie Van der Vorm al decennia met groot succes doet. En thuisstad Rotterdam profiteert mee.
Zoals het meestal gaat bij investeringsmaatschappij HAL en haar eigenaar, de van oorsprong Rotterdamse familie Van der Vorm, ging het ook deze keer. De informatievoorziening was weer uiterst summier. Het persbericht van 3 juli over de geplande overname van onderdelen van bouwconcern VolkerWessels telde precies 81 woorden.
Die gingen, heel formeel, over de intentieverklaring, het aankomende boekenonderzoek, de benodigde goedkeuring van mededingingsautoriteiten en het verkrijgen van advies van ondernemingsraden.
Een interview dan, met de CEO van HAL, Jaap van Wiechen, waarin hij het plan toelicht en de synergievoordelen op een rij zet? Nee, natuurlijk niet. Toch had dat goed gekund, want HAL doet de miljardenovername samen met Boskalis, de baggeraar en aannemer in de offshore energiesector waarvan HAL sinds 2022 de eigenaar is.
Een bouwgroep van jewelste
Samenwerken doen Boskalis en VolkerWessels al langer, bijvoorbeeld bij het aanleggen van windparken op zee en onderhoud van viaducten. Straks doen ze dat, als het goed is, onder dezelfde eigenaar. Die bezit ook nog eens Van Wijnen, een aannemer die sterk is in de huizenbouw.
Met de over te nemen divisies Bouw & Vastgoedontwikkeling en Infra NL van VolkerWessels erbij heeft HAL in potentie een bouwgroep van jewelste in handen. Onvoorwaardelijke goedkeuring van mededingingsautoriteiten is geen uitgemaakte zaak.
Bij HAL doen ze hun werk in stilte. Dat geldt voor de CEO, maar zeker voor de familie. De Van der Vorm-dynastie is meer van daden dan van woorden.
Tot in mei van dit jaar was Martijn van der Vorm namens de familie de grote man bij de investeringsmaatschappij. Hij was tot dan president-commissaris bij HAL Trust, het beursgenoteerde moederbedrijf. Tussen 1993 en 2014 was hij er CEO. De in Monaco woonachtige Van der Vorm heeft nooit een interview gegeven. Hij is nogal mysterieus. Er zijn nauwelijks foto’s van hem in omloop.
Lees ook: Dit zijn de 200 grootste familiebedrijven van Nederland in 2025 – EW (VolkerWessels op plek 6)
Klaterend applaus van aandeelhouders
De familie heeft 68 procent van de aandelen in HAL Trust. Bij de aandeelhoudersvergadering in mei waar de wegens ziekte afwezige Van der Vorm aftrad, maakte CEO Van Wiechen een rekensommetje.
Onder Martijn van der Vorm groeide de nettovermogenswaarde van de HAL-bezittingen van 629 miljoen euro naar 15,5 miljard euro. Die nettovermogenswaarde bestaat uit de marktwaarde van de beursgenoteerde bedrijven waarin HAL belangen heeft, de boekwaarde van niet-beursgenoteerde ondernemingen en de liquide middelen.
‘Daarbovenop heeft het bedrijf ruim 4 miljard euro aan cash dividend uitgekeerd,’ tekende een verslaggever van Het Financieele Dagblad op uit de mond van Van Wiechen. Opgeteld heeft dat volgens de CEO geleid tot een rendement voor aandeelhouders van 14,3 procent per jaar. Ook al was hij er niet, voor die prestatie kreeg Martijn van der Vorm van de aanwezige aandeelhouders een klaterend applaus.
De strategie van HAL: buy-and-build
Met Carel en Barend van der Vorm blijft de familie vertegenwoordigd in de raad van commissarissen. Oud-minister en voormalig AkzoNobel-topman Hans Wijers, de nieuwe president-commissaris, omschreef HAL als volgt: beleggen voor de lange termijn, diepgravende analyses maken en daar grondig over discussiëren.
HAL is geen agressieve investeerder die met geleend geld bedrijven opkoopt, saneert en met flinke winst fluks weer van de hand doet. Het is een stabiele investeerder die werkt volgens het principe van buy-and-build: duurzaam waarde creëren door bedrijven te bundelen.
De familie Van der Vorm wil altijd invloed kunnen uitoefenen op het beleid van bedrijven waarin ze investeert – niet alleen als grootaandeelhouder. Medewerkers van HAL zijn vaak commissaris bij een onderneming uit de portfolio. Zo is Van Wiechen commissaris bij Boskalis en SBM Offshore, een bedrijf dat olie- en gasinstallaties bouwt.
Geschat vermogen: 8,4 miljard euro
Die strategie heeft de familie geen windeieren gelegd. Met een geschat vermogen van 8,4 miljard euro staan de Van der Vorms op nummer twee in de familielijst van de Quote 500, net achter de Brenninkmeijers van C&A.
De lijst met investeringen van HAL is lang. De voorliefde voor Rotterdam, water en traditionele industrie is goed zichtbaar. Behalve in Boskalis en SBM Offshore heeft HAL grote belangen in tankopslagbedrijf Vopak en rederij Anthony Veder.
Wat niet wil zeggen dat HAL ‘nieuwe’ sectoren links laat liggen. Het investeert in webwinkel Coolblue en de Italiaanse (zonne)brillen-fabrikant Safilo. Ook is HAL eigenaar van FD Media Groep, het moederbedrijf van onder meer Het Financieele Dagblad en radiozender BNR. HAL heeft daarnaast een grote vastgoedportefeuille in en nabij de Amerikaanse stad Seattle.
Redding van de Holland-Amerika Lijn
De geschiedenis van HAL Trust gaat terug naar april 1873, toen de Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij in Rotterdam werd opgericht. Die onderneming ging later Holland-Amerika Lijn (HAL) heten. Tijdens de wereldwijde crisis in de jaren dertig kwam die rederij in problemen.
Havenbaron Willem van der Vorm (de oudoom van Martijn) was een van de investeerders die HAL redde. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg de cruisemaatschappij vleugels. In de decennia die volgden, werd Van der Vorm de enige aandeelhouder.
De familie verkocht het bedrijf in 1989 aan de Amerikaanse rederij Carnival. De opbrengst (omgerekend ruim 500 miljoen euro) stortte de familie in HAL Trust. Dat geld werd aangewend om te investeren.
Miljoeneninvesteringen in Rotterdamse cultuur
De winsten met zijn cruisemaatschappij hadden Willem van der Vorm in staat gesteld om zijn hobby (kunst verzamelen) om te zetten in daden. Het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen kon, mede dankzij zijn giften, een mooie collectie opbouwen.
Maar zijn familienaam hoefde niet in de naam van het museum. Hij verkoos de anonimiteit. Zoals nazaat Martijn dat later ook zou doen. De familie investeert – via de stichting Droom en Daad, onder leiding van Wim Pijbes, oud-directeur van het Rijksmuseum – tientallen miljoenen euro’s in het culturele aanbod in Rotterdam.
Onder meer door de Kunsthal te sponsoren en de bouw van het Depot Boijmans Van Beuningen te betalen. Onlangs nog opende museum Fenix de deuren, volledig gefinancierd door Droom en Daad. In dat museum is de geschiedenis van landverhuizers te zien, ook de mensen die op een schip van de Holland-Amerika Lijn stapten om hun geluk in de Verenigde Staten te zoeken.
Met weer een andere stichting, De Verre Bergen, stak de familie Van der Vorm de afgelopen jaren tientallen miljoenen euro’s in de Rotterdamse samenleving. Het geld ging onder meer naar onderwijsprojecten en armoedebestrijding door schulden van mensen af te betalen.
Kritiek op de Van der Vorms
De familie kreeg, na publicaties in NRC en de Volkskrant, ook kritiek op haar vrijgevigheid en werd hypocrisie verweten. Dit omdat de Van der Vorms in Nederland geen belasting betaalden en zich schuilhielden in belastingparadijzen. Het hoofdkantoor van HAL bijvoorbeeld was gevestigd op Curaçao.
Raadslid Ruud van der Velden (Partij voor de Dieren) noemde HAL een ‘onethische filantroop’. Steun kreeg hij niet. Toenmalig burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) bleek vooral pragmatisch. Hij prees de familie en zei bezorgd te zijn dat de berichtgeving leidt tot ‘een verlies van vertrouwen’ in filantropie.
Vorig jaar kwam HAL met het hoofdkantoor van Curaçao naar Rotterdam. Dat had weinig te maken met de kritiek, maar meer met nieuwe wetgeving en afspraken die de familie met de fiscus kon maken over het niet hoeven betalen van dividendbelasting over winsten die in het verleden in het buitenland waren behaald.
Miljardentransacties
De grootste klapper maakte HAL in de zomer van 2021 toen ze GrandVision verkocht voor 5,5 miljard euro. GrandVision – een grote internationale groep van optiekwinkelketens, waaronder Pearle – was in de jaren ervoor stap voor stap volgens het principe van buy-to-build opgebouwd. Op die verkoop maakte HAL een boekwinst van 3,5 miljard.
Dat geld werd gebruikt om een jaar later baggeraar Boskalis van de beurs te halen. HAL betaalde daarvoor 4,3 miljard euro. Over de overnamesom van de VolkerWessels-divisies is nog niets bekend, maar dat zal ook om miljarden gaan. Door de krachten van die divisies te bundelen met die van Boskalis, Van Wijnen en wellicht nog wat aankopen, hoopt HAL op lange termijn meerwaarde te creëren.
De familie Van der Vorm heeft het geduld en de middelen om dat voor elkaar te krijgen.