Vol spanning keken Europese landen en bedrijven uit naar 9 juli. Op die dag zou president Donald Trump meer duidelijkheid geven over invoerheffingen. Maar hij verschoof de deadline naar 1 augustus. Komende weken probeert Trump deals te sluiten met handelspartners, waaronder de Europese Unie. Ondernemers verkeren intussen langer in onzekerheid.
Dat geldt ook voor Marck Hagen, CEO van Atrium Agri in Bergschenhoek, een van ’s werelds grootste kassenbouwers. Rond ‘Liberation Day’ – 2 april, de dag dat Trump de heffingen aankondigde – sprak EW ook met de ondernemer. Zijn bedrijf bouwt wereldwijd hightech-kassen en de Amerikaanse markt is goed voor 25 procent van de jaaromzet. Toen Trump begin april hoge invoerheffingen aankondigde, bevroren zes Amerikaanse klanten hun orders bij Atrium Agri.
Door de onzekerheid veranderde er de afgelopen maanden weinig. Slechts één project ging door. ‘De rest ligt nog steeds stil,’ zegt Hagen. ‘De klanten willen wel investeren, maar vinden het nu nog te spannend.’
Lees meer over alsmaar voortdurende wereldwijde handelsoorlog in ons liveblog
Kas fors duurder door invoerheffingen
Bovendien is de financiële situatie veranderd: door de invoerheffingen wordt het bouwen van een kas duurder. Op Europees staal en aluminium zit op dit moment een importtarief van 50 procent. Daar bovenop komt, in ieder geval tot 1 augustus, een EU-heffing van 10 procent. Het glas voor de kassen van Atrium Agri komt uit China, en daarop wordt nu 94 procent geheven.
Amerikaanse klanten moeten voor de aanschaf van een kas dus een stuk meer betalen. ‘Ze proberen daarom een aantal investeerders aan boord te krijgen, die allemaal een beetje willen investeren. Niet alleen om het hogere bedrag te kunnen betalen, ook om het risico te spreiden,’ zegt Hagen.
Atrium Agri ziet groeikansen in andere regio’s
Doordat de productie voor de Amerikaanse markt grotendeels stilligt, heeft zijn bedrijf straks veel productiecapaciteit over, zegt Hagen. ‘Onze projecten drogen langzaam op. Dat betekent dat we moeten proberen om onze mensen aan het werk te houden.’
Toch maakt Hagen zich nog geen grote zorgen. ‘De vraag vanuit Europa neemt nog altijd toe en vooral in het Midden-Oosten liggen er nog enorme groeikansen.’ Atrium Agri probeert extra opdrachten te werven in andere landen. Maar concurrenten doen dat ook, en daardoor dalen de marges, zegt de topman.
Uit Canada kwamen onlangs twee nieuwe order. ‘Daar is een hetze aan de gang tegen Amerikaanse producten. Deze klant profiteren van de toegenomen vraag naar groente en fruit uit Canada,’ zegt Hagen.
Invoerheffing van nul procent niet langer realistisch
Economen en bedrijven beschouwen een invoertarief van 10 procent inmiddels als acceptabel, maar dat betreft alsnog enorme bedragen. Daarmee lijkt de tactiek van Trump te werken. ‘Eerst dreigen met een absurde heffing, dan uitstel, dan onderhandelen, en dan zijn landen dolblij als ze er met een Amerikaanse minimumheffing van “maar” tien procent van afkomen,’ zei buitenlandcommentator Bernard Hammelburg in zijn column op BNR Nieuwsradio.
‘De enige echte goede deal is een invoerheffing van nul procent,’ zegt Hagen. Dat is hoogstwaarschijnlijk geen realistisch scenario. Desondanks denkt de kassenbouwer dat de markt uiteindelijk aan de nieuwe situatie went. Als voorbeeld noemt hij Brazilië. ‘Dat land heeft al jaren belachelijk hoge invoertarieven, ook daar wordt mee gehandeld.’
Hagen verwacht ook dat de Amerikaanse klanten de consequenties zullen accepteren. ‘De hightech-kassen moeten er toch komen, en in de Verenigde Staten worden ze niet geproduceerd. Maar natuurlijk heeft niemand baat bij de hogere heffingen.’ Vooral niet de Amerikaanse consument, want die gaat uiteindelijk meer betalen voor tomaten of een krop sla.
Trump is aan het goochelen met heffingen
Tegen nieuwszender NBC News zei Trump recentelijk dat hij de meeste landen uiteindelijk invoertarieven van 15 tot 20 procent wil opleggen. Dat zou gelden voor producten uit landen waarvoor de Amerikaanse regering geen specifieke heffingen heeft aangekondigd in een brief. Voor staal en aluminium gelden bijvoorbeeld aparte heffingen. En eerder dreigde Trump met hoge tarieven op koper en farmaceutische producten.
Het lijkt er in elk geval op dat Trump voorlopig nog niet klaar is met zijn gegoochel met heffingen. De deadline van de tijdelijke pauze eindigt op 1 augustus. Het is de vraag of de onzekerheid daarna weg is. Trump wil zijn zin krijgen. De kans is daarom groot dat hij zijn hele termijn lang druk blijft uitoefenen door te dreigen met hogere invoertarieven.
Wat zeggen anderen?
- Paul Krugman, handelseconoom en Nobelprijswinnaar in NRC: ‘De Verenigde Staten verstoren nu de stroom van internationale handel én het systeem dat de westerse wereld heeft gebouwd om die handel te laten plaatsvinden, om landen goed met elkaar te laten omgaan. Dat laatste is waarschijnlijk het ergste. Een op regels gebaseerd systeem betekent dat mensen met vertrouwen zaken kunnen doen, of persoonlijke beslissingen kunnen nemen. Maar nu hebben ze geen enkel idee meer van wat komen gaat.’
- ‘Ondernemers zijn murw geslagen,’ zei Erik Ziengs, voorzitter van ondernemersorganisatie Ondernemend Nederland (ONL), op BNR. ‘Door het uitstel weten ze niet waar ze aan toe zijn en wat ze moeten doen. Deze ontwikkelingen zijn voor hen echt kommer en kwel.’
- Chris Cocks, CEO van de Amerikaanse speelgoedfabrikant Hasbro, waarschuwde op CNN dat de prijzen van speelgoed later dit jaar mogelijk flink gaan stijgen door hogere invoertarieven. Veel leveranciers zitten in China of Vietnam. De hele productie verplaatsen naar de Verenigde Staten is lastig. Arbeid is een grote kostenpost. Speelgoed wordt soms met de hand afgewerkt en automatiseren is lastig.