Het is een mooie gedachte: geld nalaten aan de kleinkinderen. En het levert voordeel op bij de fiscus. Klein addertje onder het gras: de ouders moeten soms belasting betalen over geld dat de kleinkinderen nog niet hebben geërfd. Notaris Guido van der Burg legt het uit.
De meeste mensen vinden het logisch dat hun kinderen van ze erven. Maar kleinkinderen kunnen ook erven. Dat is niet alleen een mooi idee, maar ook financieel aantrekkelijk. Kleinkinderen hebben namelijk dezelfde belastingvrijstelling als kinderen.
Zij mogen ruim € 25.000 erven zonder dat ze belasting betalen over de erfenis. ‘De vrijstelling geldt per grootouder en per kleinkind,’ zegt Guido van der Brug, notaris bij Bolscher Brug Deijl Netwerk Notarissen in Amersfoort.
Dus als het kleinkind van oma én opa allebei erft, is de totale vrijstelling ruim € 50.000. ‘Je kunt belastingvrij dus een behoorlijk bedrag nalaten aan de jongste generatie.’
Niet-opeisbare vordering voor kleinkinderen in box 3
Voor echtparen is wettelijk geregeld dat de ene partner alles erft als de andere partner overlijdt. Kinderen krijgen hun erfdeel pas nadat ook de laatste ouder is overleden. Tot die tijd hebben zij een zogenoemde ‘vordering’ op de ouder die nog leeft.
Dit wettelijke systeem beschermt de langstlevende ouder. Kinderen kunnen niet zomaar hun erfdeel opeisen. ‘Voor kleinkinderen kun je hetzelfde regelen,’ aldus Van der Brug.
‘Daar is een testament voor nodig. Je legt vast dat je kleinkinderen een niet-opeisbare vordering krijgen. En dat zij hun erfdeel pas ontvangen als opa en oma allebei zijn overleden.’
Lees ook: Heb jij recht op box 3-compensatie? Dit moet je weten
Box-3 risico voor ouders
Een niet-opeisbare vordering van kinderen op hun ouders telt voor de Belastingdienst niet mee als vermogen in box 3. Kinderen hoeven over de vordering dus geen belasting te betalen.
Maar de vordering van kleinkinderen op hun grootouders, die telt wel mee in box 3. Het vermogen van kinderen onder de 18 jaar wordt opgeteld bij het vermogen van de ouders.
Hierdoor lopen de ouders het risico dat ze belasting moeten betalen over de vordering die hun kinderen hebben op opa of oma. In box 3 geldt per volwassene een vrijstelling van ruim €57.000. Wie meer bezit, betaalt daar belasting over.
De Belastingdienst gaat uit van een fictief rendement van rond de 6 procent op vorderingen. Over dat rendement van 6 procent betalen de ouders dan 36 procent belasting.
In 2026 daalt de vrijstelling in box 3 naar ruim € 51.000 en gaat de Belastingdienst uit van een fictief rendement van bijna 8 procent. ‘Zo’n vordering in box 3 vinden veel mensen vervelend,’ zegt Van der Brug.
Om die te voorkomen, leggen grootouders in hun testament vaak vast dat hun kleinkind alleen erft van de grootouder die het langst leeft. Dan is er geen vordering en krijgt het kleinkind de erfenis direct. Het nadeel is dat het kleinkind maar één keer erft en dus maar één keer profiteert van de vrijstelling van ruim € 25.000.
Erfenis zonder box-3 problemen
Sommige mensen vinden het lastig om hun kleinkinderen tot erfgenaam te benoemen, omdat ze geen scheve situatie willen. ‘Hun oudste kind heeft bijvoorbeeld vier kinderen en hun jongste kind is ongewild kinderloos,’ zegt Van der Brug.
‘Voor sommige mensen voelt het niet goed als in het gezin van het ene kind meer geld terechtkomt dan in het gezin van het andere kind. De meeste (groot)ouders vinden het belangrijk dat hun kinderen precies evenveel krijgen.’
In die situatie raadt hij aan om de kinderen gelijk te laten erven en vast te leggen dat het oudste kind uit zijn deel de erfenis van de vier kleinkinderen – zijn of haar eigen kinderen – betaalt. ‘Dan houdt het oudste kind zelf minder over van de erfenis, maar het geld gaat wel belastingvrij naar de volgende generatie.’
Box-3 voorkomen met geldbeheer
Van der Brug maakt geregeld mee dat grootouders het geen fijn idee vinden als hun kleinkinderen op jonge leeftijd over veel geld kunnen beschikken. Ze willen voorkomen dat hun kleinkind het geld over de balk smijt. ‘Ik noem dat de fatbike-bepaling,’ zegt hij met een lach.
‘Je kunt vastleggen dat de ouders het geld beheren tot het kleinkind bijvoorbeeld 23 is. En dat het kleinkind het voor die tijd alleen mag gebruiken voor een studie, de aankoop van een huis of de start van een bedrijf.’
Lees ook: Dit zeggen de politieke partijen over box 3 in de verkiezingsprogramma’s
Testament nodig voor kleinkinderen
Als het de bedoeling is dat de kleinkinderen erven, is er een testament nodig. Wat een testament precies kost, verschilt per notaris. Het heeft ook te maken met de wensen, de ene situatie is ingewikkelder dan de andere. Prijzen verschillen, maar reken op zo’n € 700 tot € 10.00 per testament.
Vraag een offerte op bij een paar notarissen en vergelijk. Online een testament laten opmaken – vaak op basis van een vragenlijst – is goedkoper. Maar wel met het risico dat dit testament niet echt is afgestemd op de persoonlijke situatie.