Ter afsluiting van hun studie gaf hoogleraar Heifetz een college om Harvard-studenten voor te bereiden op hun terugkeer naar de arbeidsmarkt. Wij kregen een verrassende boodschap mee.
Net als op de meeste Amerikaanse universiteiten zit het collegejaar op Harvard er weer op. Tentamens zijn achter de rug. Studenten zijn al begonnen aan hun stages of maken zich klaar voor de afstudeerceremonies.
Op de Harvard Kennedy School gaf hoogleraar Ronald Heifetz ter afsluiting nog een college voor alle studenten. Hij is de grootste autoriteit op Harvard op het gebied van leiderschap.
De collegezaal bood plaats aan meer dan honderd mensen. Een half uur van tevoren is de zaal al afgeladen vol. Studenten zitten op de trap en staan tegen de muur. En dat terwijl alle aanwezige studenten ofwel vakantie of nog een laatste tentamen hebben.
Bescheidenheid
De lezing was bedoeld voor studenten die deze zomer afstuderen. Op de Harvard Kennedy School hebben vrijwel alle studenten al enige jaren werkervaring. Velen, ook ik, keren terug naar hun vorige werkgever. Maar de meesten gaan weer aan het werk in een compleet nieuwe omgeving.
Voor al deze ambitieuze Harvard-studenten had Heifetz ter afsluiting van twee jaar studie een opmerkelijke boodschap: ‘Wees bescheiden en denk niet overal een oplossing voor te hebben.’
Oplossingen
Op de Harvard Kennedy School leren studenten nieuwe ideeën en instrumenten om maatschappelijke problemen op te lossen. Van economische modellen tot overtuigingskracht, van politieke theorieën tot onderhandelingstechnieken.
Daarbij worden ze aangemoedigd om deze oplossingen direct in te zetten voor een betere wereld. Het motto van de Harvard Kennedy School is ask what you can do. Studenten zwepen elkaar op om zoveel mogelijk sociale verandering teweeg te brengen.
Veel werkgevers zijn ook geneigd net afgestudeerde Harvard-studenten meteen om oplossingen te vragen: ‘Help ons door te vertellen wat je de afgelopen jaren hebt geleerd.’ Heifetz drukt studenten op het hart juist dan de verleiding te weerstaan om meteen advies te geven.
Weerstand
Volgens Heifetz zijn vrijwel alle problemen te complex voor de algemene oplossingen die studenten op Harvard en andere universiteiten leren. Elke situatie is uniek. Oplossingen moeten daarom worden aangepast aan de specifieke context.
Heifetz geeft hiervoor als belangrijkste reden dat verandering altijd verliezen met zich meebrengt, en daarom leidt tot weerstand. Dit kan zijn omdat groepen mensen er direct op achteruitgaan. Of omdat ze op een andere manier moeten werken dan ze gewend zijn. Voor veel professionals is er niets ergers dan jezelf weer incompetent voelen.
Loyaliteiten opgeven blijkt ook moeilijk. Als een bedrijf, familie of cultuur je een zekere manier van werken heeft aangeleerd, voelt het verkeerd om die terzijde te schuiven en het werk voortaan op een ander manier te doen.
Luisteren
Om dit soort weerstand te overwinnen, is het volgens Heifetz in de eerste plaats van belang om goed naar anderen te luisteren. Hij vindt dat Harvard-studenten vooral moeten leren om de juiste vragen te stellen en weerstand grondig te analyseren. Oplossingen volgen dan vanzelf.
Heifetz stelt dat leiders hun autoriteit en geloofwaardigheid altijd verliezen omdat ze te veel praten, nooit omdat ze te veel luisteren.
“Laat zien dat je begrijpt dat maatschappelijke problemen te complex zijn voor algemene oplossingen. Verras mensen door juist niet arrogant te zijn, maar door te bescheiden te zijn in wat je weet”. Het is een les die niet alleen relevant is voor Harvard-studenten.