De feiten: Gemeenten dichten financiële gaten door ozb te verhogen
Het kabinet bezuinigt in 2026 ruim 2,4 miljard euro op het Gemeentefonds, waaruit gemeenten worden gesubsidieerd.
Driekwart van de gemeenten dreigt hierdoor in de rode cijfers te belanden.
Bijna eenvijfde van de gemeenten verhoogt in 2025 daarom de onroerendezaakbelasting (ozb) met meer dan 10 procent.
Burgers met een eigen huis moeten zo het financiële gat van de gemeenten dichten.
EW’s visie: Het kabinet strompelt met open ogen ravijn in
Door: Theo van Vugt, redacteur WonenVooral huiseigenaren betalen de rekening van een hogere ozb. Tegelijk leidt de korting op het Gemeentefonds tot minder woningbouw, minder zorg, minder verduurzaming, minder agenten en verschraling van de voorzieningen. Er zullen buurthuizen en zwembaden worden gesloten.
Is dat wat we willen?
Wat betreft woningbouw kijkt het kabinet naar een grotere rol voor gemeenten. Eenderde van alle nieuwbouwwoningen moet goedkoop zijn, en gemeenten moeten daar geld in stoppen – maar dat geld is er dus helemaal niet.
Het is alsof het kabinet met open ogen in het ravijn strompelt. Nu al zijn er te weinig ambtenaren die de bouwplannen moeten beoordelen en goedkeuren.
Uitholling van de gemeentelijke voorzieningen raakt uiteindelijk iedereen en is onwenselijk voor de leefbaarheid van wijken.
In de VVD is er heibel tussen de Tweede Kamerfractie en wethouders. Die laatsten voelen zich onbegrepen en opgezadeld met een onmogelijke taak. Dat duidt op een ernstig gebrek aan overleg.
Verdieping: Waarom gemeenten de ozb verhogen
De stijging van de ozb blijkt uit onderzoek van de Vereniging Eigen Huis, en lijkt een reactie op de aangekondigde korting van het Gemeentefonds in 2026.
Gemeenten in Nederland zijn (in tegenstelling tot in de meeste Europese landen) voor gemiddeld 70 procent van hun inkomsten afhankelijk van het Rijk.
De bijdrage aan het Gemeentefonds is vanaf 2026 niet meer gekoppeld aan de groei van de Rijksuitgaven, maar aan de groei van het nationaal inkomen – en dat zorgt voor een flinke bezuiniging.
Vereniging Eigen Huis onderzocht de woonlasten in alle 342 Nederlandse gemeenten, en zag dat huiseigenaren dit jaar gemiddeld 6,2 procent meer ozb betalen dan in 2024. Uitschieters zijn de gemeenten Renkum (plus 41 procent), Loon op Zand (plus 39 procent) en Edam-Volendam (plus 35 procent).
In bijna eenvijfde van de gemeenten gaat het om een verhoging van meer dan 10 procent.
Als gemeentes hun tekorten niet kunnen aanvullen door bijvoorbeeld de parkeertarieven, de honden- en de toeristenbelasting te verhogen, nemen ze hun toevlucht tot de ozb. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) schreeuwt al moord en brand.
Gemeentelijke reserves: 42 miljard euro
Niet iedereen is overigens bang voor het ravijnjaar 2026. Hoogleraren Tjerk Budding en Raymond Gradus (Vrije Universiteit Amsterdam) betoogden eind vorig jaar dat het ravijnjaar kan worden afgewend, door gebruik te maken van de gemeentelijke reserves: die zijn in totaal goed voor 42 miljard euro.
Maar de VNG betoogt dat veel van die reserves al een bestemming hebben en dat wat overblijft te weinig is om alles op te vangen.
De gemeenten bepleiten bij het ministerie van Binnenlandse Zaken dat het met die korting onmogelijk wordt alle gemeentelijke taken te vervullen. De komende Voorjaarsnota, waarin het Rijk financieel vooruitblikt, moet duidelijkheid bieden of hun pleidooi zijn vruchten afwerpt.
‘Ravijnjaar’ dreigt bij gemeenten: maar staan ze er echt zo slecht voor?