Funderingshorror groter dan gedacht: huiseigenaren én politiek moeten stoppen met wegkijken

De feiten: Problemen met slechte fundering groter dan menigeen denkt

Bron: KCAF

Slechte funderingen zijn niet alleen te vinden in de veenweidegebieden in het westen van het land, maar blijken overal voor problemen te zorgen. Ze bedreigen een steeds groter deel van de huizenmarkt. Een oplossing is niet makkelijk en vooral heel erg duur.

De Stichting Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) becijferde dat er tussen de 487.000 en 537.000 panden zijn met een verhoogd funderingsrisico. Hierbij gaat het niet alleen om huizen op houten palen, maar ook om panden met een ondiepe fundering op staal (dat zijn gemetselde funderingen).

Veel woningeigenaren kijken liever de andere kant op. Want funderingsherstel kost al snel tussen de 80.000 en 100.000 euro. Het schadeherstel dat de komende 25 jaar nodig is, wordt geschat op maar liefst 55 miljard euro.

EW's visie: Nederland zakt weg en we kijken gemakshalve de andere kant op

Door: Theo van Vugt, redacteur wonen

Vorig jaar verscheen er een rapport van de Raad voor leefomgeving en infrastructuur (Rli) dat aandacht vroeg voor de funderingsproblemen. Er is toen door de overheid een subsidie vastgesteld van 56 miljoen euro voor de jaren 2025 tot en met 2028, dat is 14 miljoen per jaar. Dat is veel te weinig.

Er werd onlangs een bijeenkomst georganiseerd door KCAF om het probleem op de kaart te zetten. Daar kwam één Kamerlid op af.

Er zijn 487.000 tot 537.000 panden die het hoogste risico lopen en tot nu zijn er in dit land slechts 28.750 panden hersteld. In 2024 kwamen er niet meer dan 1.250 herstelde panden bij. Het probleem wordt alsmaar groter en collectief kijken we weg van een probleem dat we in de Nederlandse delta niet langer kunnen negeren.

Bij de aankoop van een huis is er bijvoorbeeld geen enkele aandacht voor. Kopers vragen er niet naar en verkopers houden hun mond of weten niet eens hoe het fundament onder hun huis er uitziet. Hoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft pleit daarom voor een woningpaspoort waarin ook duidelijk staat wat de staat van de fundering is. Dat lijkt broodnodig.

Funderingsschade onverzekerbaar

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwde onlangs ook al dat woningeigenaren vaak verwachten dat de herstelkosten bij funderingsproblemen (deels) worden betaald door hun verzekeraar of de overheid. Funderingsschade is echter niet verzekerbaar en woningeigenaren moeten deze kosten zelf betalen, aldus de AFM.

Uit onderzoek van de AFM blijkt ook dat acht op de tien huiseigenaren verwacht geen risico te lopen op funderingsproblemen. Ruim tweederde van de respondenten vindt de kans hierop te klein om zich daarover zorgen te maken. De helft van de hypotheekbezitters in het onderzoek weet echter niet op welke fundering hun huis staat.

Tijd voor een plan van aanpak

Het is kortom tijd om aan de bel te trekken. Het zijn nu nog vooral initiatieven van burgers die het probleem op de agenda zetten. Maar dan is het vaak al te laat en zijn er scheuren en verzakkingen. Nederland zakt weg en we kijken gemakshalve de andere kant op.

De overheid moet nu écht met een plan van aanpak komen, anders gaat dit mis. Breng in kaart waar het probleem speelt en ondersteun herstelonderzoek. Nu is het herstel nog veel te duur, maar met gerichte subsidies kunnen oplossingen worden ontwikkeld en toegepast. Er is actie gevraagd.

Wie zegt wat over de funderingsproblematiek?

‘Deze situatie vormt een recept voor maatschappelijke ontwrichting’, schrijft de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur.
‘Dit is een probleem waar iedereen omheen is gelopen de afgelopen tien jaar,’ aldus Peter Boelhouwer van de TU Delft.
‘De bevindingen van de Consumentenmonitor onderstrepen het belang van bewustwording bij huiseigenaren over de mogelijke risico’s van funderingsproblemen. Funderingsschade heeft vaak een aanzienlijke financiële impact. Het is daarom essentieel dat (potentiële) woningeigenaren zich tijdig informeren en geïnformeerd worden over mogelijke funderingsschade,’ zegt AFM manager hypotheken Tony Lee A Fong.
‘Dit is een tikkende tijdbom,’ zegt directeur belangenbehartiging Karsten Klein van Vereniging Eigen Huis.
‘De problematiek wordt alleen maar groter omdat we langer wachten met het echt aanpakken van de problemen,’ zegt KCAF-directeur Ferry van der Kwaak. ‘We hebben een regering nodig die er middelen voor vrijmaakt.’

Verdere verdieping: Problemen met slechte fundering komen overal voor

Op het jaarlijkse congres van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) in Harderwijk werd uitgebreid gesproken over het probleem met funderingen in dit land. Bouwhoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft zette de problemen op een rijtje.

‘De meeste aandacht gaat uit naar paalrot – door een dalend waterpeil komen houten palen boven water en gaan rotten – maar 95 procent van de huizen met funderingsproblemen staan op een ondiepe fundering van staal.’

Doordat het klimaat verandert – droge periodes wisselen af met heel natte periodes – gaat de bodem werken en dat levert verzakkingen en scheuren op. Niet alleen in het westen van het land, maar overal. In het noorden van het land komt het voor, maar ook in het rivierengebied en zelfs in Arnhem ligt men er wakker van. In Haarlem gaat het bijvoorbeeld al om 8.500 huizen.

‘De meeste mensen praten er niet graag over,’ zegt Boelhouwer. Het kost namelijk bakken met geld om het te herstellen en bij een koophuis daalt daardoor de waarde van de woning.

Corporaties die veel goedkoop gebouwde huizen van na de oorlog verhuren, kampen ook met een probleem: als ze al die woningen van betere funderingen moeten voorzien, kunnen ze niets meer doen aan verduurzaming. En allebei doen lukt niet.

Bovendien: in bijvoorbeeld Arnhem speelt het probleem in de wijk Malburgen en die huizen zijn maximaal zo’n 250.000 euro waard. Kun je als woningbezitter of corporatie dan nog wel 100.000 euro opbrengen voor funderingsherstel? Nee, dus.

Een stijgend waterpeil kunnen we op de TU Delft nog wel oplossen, zegt Boelhouwer, maar funderingsproblemen zijn veel moeilijker. ‘Zelfs op zand zie je nu verzakkingen.’

Huiseigenaren kunnen herstel niet betalen

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur kwam met het voorstel dat de overheid voortaan 30 procent van de kosten voor funderingsherstel voor haar rekening neemt. Maar in de praktijk blijken veel eigenaren die overige 70 procent helemaal niet te kunnen betalen. Dat leidt tot wegkijken en negeren.

De kennis van het probleem is nog erg beperkt en de data over de dalingen zijn nog versnipperd. Half april gaat er een adviesrapport naar Den Haag met als boodschap de problemen structureler aan te pakken en vooral met meer urgentie.