De feiten: Fed-baas niet meer op schopstoel, ‘onhoudbare’ situatie met China
Donald Trump heeft laten weten bankenbaas Jerome Powell niet te willen ontslaan. Daarmee krabbelt de Amerikaanse president terug, hoogstwaarschijnlijk onder druk van de financiële markten.
Trump zinspeelde al tijden op ontslag van de voorzitter van de Fed, de koepel van Amerikaanse centrale banken. Powell zou de rente sneller moeten verlagen, zei Trump. Hoe lager de rente, hoe harder de economie groeit, in de regel.
Powells ontslag zou de onafhankelijkheid van de Fed bedreigen. Niet langer bepalen economische data dan het rentebeleid van de bank, maar de president.
Dat is voor financiële markten een gruwel. En dus doken Amerikaanse aandelen omlaag, daalde de dollar flink ten opzichte van de euro en schoot de rente op Amerikaanse staatsobligaties omhoog.
Mogelijke handelsdeal met China
Bijna tegelijk hield de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent een groep beleggers voor dat er een handelsdeal komt met China. Nu nog geldt er een Amerikaans importtarief van 145 procent op Chinese goederen, en omgekeerd een tarief van 125 procent. ‘Onhoudbaar,’ volgens Bessent.
Woensdag 23 april berichtte The Wall Street Journal dat de regering-Trump overweegt de handelstarieven te halveren. De markten reageerden wereldwijd positief.
De positieve geluiden bleken echter van korte duur, nadat Bessent liet weten dat Trump niet eenzijdig de importtarieven op Chinese goederen wil verlagen.
Wie zegt wat over de handelsoorlog?
Bron: CNBC, Truth Social, ANP- De handelsoorlog kan de inflatie doen stijgen en de economie verzwakken. Pas als het financiële plaatje helder is, kan de rente eventueel dalen, zei Fed-voorzitter Jerome Powell begin april tegen financieel journalisten.
- Donald Trump schreef daarna op zijn eigen platform Truth Social dat Powells ontslag niet vroeg genoeg kan komen. Maandag 21 april noemde hij Powell ‘Mr. Too Late’ en ‘a major loser’. Maar nadat de markten hierop heftig reageerden, draaide hij bij. ‘Niets van dat alles,’ was zijn antwoord op de vraag of hij Powell ontslaat. De pers zou met zijn woorden aan de haal zijn gegaan.
- ‘De status-quo is onhoudbaar,’ zei de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent dinsdag 22 april tegen een groep beleggers over de handelsoorlog met China.
EW’s visie: Trumps beleid blijft onze economie schaden
Door: Jeroen van Wensen, redacteur EconomieAan het Amerikaanse economische beleid valt geen touw vast te knopen. De ene dag vliegen absurde tarieven over tafel, de volgende dag worden instituties afgebroken en functionarissen zoals Jerome Powell tot op het bot beledigd. De andere dag gaan de tarieven van tafel en is alles de schuld van de pers.
Intussen dreigt het risico van een wereldwijde recessie door de importheffingen. Daarnaast kan het wereldwijde financiële stelsel instorten, als de regering de onafhankelijkheid van de centrale bank ondermijnt.
Donald Trump speelt hoog spel met het inkomen en vermogen van Amerikanen. Maar ook met dat van burgers en bedrijven in de rest van de wereld, met die in Nederland in het bijzonder.
De kleine, open Nederlandse economie is enorm gebaat bij vrije wereldhandel. Daarnaast beleggen Nederlanders, zelf en via pensioenfondsen, volop in de Verenigde Staten.
Het lijkt er gelukkig wel op dat Trump naar de financiële markten luistert. Dat biedt hoop op een wat meer consistent en coherent economisch beleid van de Amerikaanse regering. Maar veel meer dan hoop is er voorlopig nog niet.
Verdere verdieping: Kan Fed-baas überhaupt wel worden ontslagen?
In november 2017 kondigde Donald Trump Jerome Powell aan als nieuwe Fed-voorzitter. Sinds 5 februari 2018 is hij dat ook. Zijn termijn eindigt in mei 2026. Daarna is hij nog twee jaar lid van de raad van bestuur van de bank.
De president benoemt dus de Fed-voorzitter, maar die kan vervolgens alleen worden ontslagen wegens het ernstig verzaken van de werkzaamheden, fraude of het begaan van een ander misdrijf.
Dat vloeit voort uit een rechtszaak van William Humphrey, de voorzitter van de Federal Trade Commission, een mededingingswaakhond. Begin jaren dertig werd hij ontslagen door toenmalig president Franklin D. Roosevelt, omdat Humphrey niet in lijn handelde met zijn wensen.
Maar de erfgenamen van Humphrey (Humphrey zelf was inmiddels overleden) vochten zijn ontslag met succes aan bij het hoogste gerechtshof in de Verenigde Staten.
Die zaak borgt sindsdien ook de onafhankelijkheid van de Fed-voorzitter. Die hoeft niet uit te voeren wat de president wil, maar kan een zelfstandige koers kan varen.
Wat er gebeurt als de centrale bank niet meer onafhankelijk is, valt te merken in Turkije. President Recep Tayyip Erdogan wilde een lagere rente en kreeg die ook. En nu ligt de inflatie er op zo’n 40 procent per jaar.
Toch geitenpaadje voor Trump?
In de Verenigde Staten woedt intussen een ingewikkeld juridisch debat over de Humphrey-zaak en over de vraag of Powell toch kan worden ontslagen.
Want Trump heeft een aantal functionarissen bij de FTC en andere federale instanties de wacht aangezegd, omdat ze niet doen wat de president wil. Ook dat zijn zaken waarover nu tot de hoogste rechters wordt geprocedeerd. Als Trump van hen die functionarissen mag ontslaan, ligt de weg open om ook Powell te ontslaan, zo denken veel Amerikaanse juristen.
Toezichtsbeleid van de centrale bank
Daarnaast heeft Trump een decreet ondertekend om in te grijpen in het toezichtsbeleid van de centrale bank. Toezicht op het bankenstelsel is, naast het monetaire beleid, een andere belangrijke Fed-taak.
De vraag is of dit decreet juridische kracht heeft. Zo ja, dan zou Powell alsnog kunnen worden ontslagen.
Ontslag lijkt dan wel voor even van tafel, maar gezien Trumps grilligheid kan dat morgen weer anders zijn.
Amerikanen breken het dollarstelsel af, Europa kijkt machteloos toe