De feiten: Zorgen over nationale veiligheid bij Nexperia
Bron: Ministerie van Economische Zaken / Amsterdamse OndernemingskamerWegens zorgen over de nationale en Europese economische veiligheid heeft Vincent Karremans (VVD), demissionair minister van Economische Zaken, hard ingegrepen bij de Nijmeegse chipmaker Nexperia, die in handen is van het Chinese Wingtech.
‘Recentelijk heb ik serieuze signalen ontvangen van bestuurlijke tekortkomingen binnen Nexperia, voortkomend uit specifieke handelingen van de CEO,’ schrijft minister Karremans dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer. ‘Deze tekortkomingen vormen een acute en ernstige bedreiging voor de continuïteit van het bedrijf en aldus het behoud van cruciale technologische kennis, alsook van productie- en ontwikkelcapaciteiten in Nederland en Europa.’
Dat zou kunnen betekenen dat kennis weglekt naar China. Ook vreesde Karremans voor het verlies van productiecapaciteit die cruciaal is voor de Europese auto-, consumentenelektronica- en defensie-industrie.
Nexperia mag daarom een jaar lang niets veranderen aan de activa, het intellectuele eigendom, de bedrijfsactiviteiten of het personeel. Het ministerie van Economische Zaken kan beslissingen van Nexperia tegenhouden of terugdraaien. De reguliere productie kan gewoon doorgaan.
Wangedrag topman
Ook de Amsterdamse Ondernemingskamer boog zich over de zaak en zette Wingtech-topman Zhang Xuezheng (bijnaam: Wing) op afstand van het bedrijf. Hij heeft voorlopig geen zeggenschap over Nexperia. Dat gebeurde op verzoek van een Nederlandse bestuurder en twee Duitse bestuursleden van Nexperia. Guido Dierick, voormalig directeur van chipbedrijf NXP Nederland, is nu benoemd tot niet-uitvoerend bestuurder.
De rechters beschuldigen de topman van belangenverstrengeling. Zo bestelde Wing voor 200 miljoen dollar aan wafers – schijven waarop chips worden geproduceerd – bij het noodlijdende Chinese WSS, een bedrijf waarin hij ook een belang heeft. Terwijl Nexperia helemaal niet zoveel wafers nodig had. Een groot deel van de schijven zou in de prullenbank belanden.
Ook valt in de uitspraak van de Ondernemingskamer te lezen dat hij de bankvolmachten van drie Europese bestuurders introk. In plaats daarvan gaf hij bankvolmachten aan personen zonder financiële ervaring. Ook iemand van buiten Nexperia mocht bankzaken van het bedrijf gaan regelen.
Uitzonderlijke ingreep
De ingreep is hoogst uitzonderlijk. Het ministerie van Economische Zaken beroept zich op de Wet beschikbaarheid goederen uit 1952. De wet garandeert dat cruciale producten in noodsituaties beschikbaar blijven. De chips van Nexperia zitten in auto’s, consumentenelektronica en materieel van defensie.
Het is de eerste keer dat de wet wordt toegepast. Karremans benadrukt dat hij niet onder buitenlandse druk heeft ingegrepen. Na het nieuws daalde het aandeel Wingtech op de beurs van Sjanghai met 10 procent.
Verdere verdieping: Chipmaker Nexperia eerder onder vuur
Vanaf eind 2023 voerde Nexperia al op eigen initiatief gesprekken met het ministerie van Economische Zaken. Het publieke sentiment rondom de Chinese eigendomsstructuur van Nexperia werd negatiever en de bedrijfsvoering in Europa en de VS werd erdoor gehinderd. Nexperia verzocht Economische Zaken daarom om hulp bij de erkenning van Nexperia als Nederlands chipbedrijf.
Volgens minister Karremans verliepen de gesprekken voortvarend. Het bedrijf en ministerie spraken toen af dat Nexperia een eigen raad van commissarissen zou krijgen. Er zou een westerse minderheidsaandeelhouder worden aangetrokken en een beursgang volgen. Uiteindelijk gingen Wingtech en Zhang niet akkoord.
Zwarte lijst
Als Nexperia was erkend als Nederlands chipbedrijf, had het makkelijker zaken kunnen doen in Europa en de Verenigde Staten. Wingtech kwam eind vorig jaar op een zwarte lijst in de Verenigde Staten. Om bepaalde Amerikaanse technologie aan bedrijven op die zwarte lijst te mogen verkopen, is een vergunning nodig.
Onlangs pasten de Verenigde Staten die regels zodanig aan dat ook buitenlandse dochters van die bedrijven, zoals Nexperia, moeilijker aan onderdelen of software kunnen komen. Uit de stukken van de Amsterdamse Ondernemingskamer blijkt dat de topman onvoldoende maatregelen nam om Nexperia hier tegen te beschermen.
Onder een vergrootglas
Nexperia is een spin-off van het Eindhovens chipbedrijf NXP – de voormalige halfgeleidersdivisie van Philips. Wereldwijd werken er 12.500 voor het bedrijf, waaronder 400 in Nederland. Sinds 2018 is het bedrijf in Chinese handen.
Het is niet de eerste keer dat Nexperia onder een vergrootglas ligt. In 2023 moest de chipmaker een van haar Britse fabrieken gedwongen verkopen aan een Amerikaans bedrijf, wegens zorgen over de nationale veiligheid.
In dat jaar was er ook ophef in Nederland, omdat Nexperia de Delftse start-up Nowi overnam. De toenmalige regering liet onderzoeken of de overname een bedreiging was voor de nationale veiligheid. Micky Adriaansens, de toenmalige minister van Economische Zaken (VVD), concludeerde daarna dat het niet nodig was om de overname tegen te houden.
EW's visie: Verhoudingen op scherp
Door: Lotte Elbrink, redacteur OndernemenDe stap van de Nederlandse regering onderstreept de toenemende geopolitieke spanningen. In een tijd van een oplaaiende handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China, zet de ingreep bij Nexperia ook de Nederlandse verhoudingen met China verder op scherp.
Machtige troef van China
China kwam al snel met een tegenreactie op de ingreep bij Nexperia. De Chinese regering heeft Nexperia een exportverbod opgelegd. Het bedrijf mag chips die in Chinese fabrieken worden geproduceerd niet meer exporteren. Karremans schrijft in zijn brief dat hij hier gesprekken over voert met de Chinese autoriteiten.
Verdere escalatie kan gevolgen hebben voor de Nederlandse chipindustrie. De technologiesector, waaronder de chipindustrie, is afhankelijk van zeldzame metalen uit China. Daarmee heeft China een machtige troef in handen.
Recent scherpte China de exportrestricties voor zeldzame aardmetalen aan, elementen die cruciaal zijn voor technologieën. Bedrijven die Chinese materialen of apparatuur gebruiken, hebben daar voortaan een vergunning voor nodig.
Prijzenswaardig optreden minister Karremans
China is ‘vastbesloten’ zijn eigen rechten en belangen te verdedigen, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken tegen Amerikaanse beurssite Bloomberg. ‘China verzet zich altijd tegen het overdrijven van het concept van nationale veiligheid en discriminerende maatregelen die gericht zijn tegen bedrijven uit bepaalde landen.’
Het is te prijzen dat het ministerie van Economische Zaken alert is en direct handelt. Hiermee voorkomt Karremans dat een Chinees bedrijf cruciale kennis en capaciteit laat weglekken. Dat is – ook al is de precieze aanleiding voor de noodgreep onbekend – van groot belang voor de Nederlandse economie en nationale veiligheid.
Tegelijkertijd legt deze gebeurtenis de kwetsbaarheid van onze open economie bloot. En het laat zien dat er risico’s kleven aan het toelaten van Chinese bedrijven tot cruciale delen van die economie.
Wie zegt wat over Nexperia?
Bron: De Europese Commissie, Bart Groothuis, NRC, The Wall Street Journal- Volgens de Europese Commissie heeft Nederland ‘een potentieel risico voor de Nederlandse en bredere Europese economische veiligheid’ aangepakt door in te grijpen bij de Nijmeegse chipmaker. Naar eventuele vervolgstappen wordt nog gekeken, aldus een woordvoerder tegen ANP.
- VVD-Europarlementariër Bart Groothuis op X: ‘On-Nederlands goed dit. Het Chinese management van chipmaker Nexperia wordt ontheven en de regie komt terug bij het bedrijf. De Trump-maatregelen tegen Chinese halfgeleiderproducenten staan buitenspel en ruimte om te ondernemen in Europa onder de Chips Act komt weer in zicht.’
- Nexperia stelt in een reactie aan NRC dat het al maatregelen heeft genomen, zodat de productie kan blijven doorgaan. De chipmaker wil wel tegen de exportbeperkingen in beroep gaan, omdat ze te breed en te ingrijpend zijn.
- In een afzonderlijke verklaring beschuldigde Wingtech westerse leidinggevenden bij Nexperia van samenzwering met de Nederlandse regering om de activa te plunderen, schrijft The Wall Street Journal. Het bedrijf noemde de stap van de Nederlandse regering ‘een buitensporige interventie op basis van geopolitieke vooringenomenheid’.
Taiwan en TSMC: gevangen tussen Xi en Trump