Niemand weet of de onrust in de financiële sector uitmondt in een nieuwe bankencrisis, of met een sisser afloopt. Wel is duidelijk dat de slachtoffers die tot nu toe zijn gevallen, hun falen vooral aan zichzélf te wijten hebben, schrijft Joris Heijn.
Nu bank na bank wordt gered, of ‘omvalt’, is het niet gek dat velen meteen denken aan die vorige bankencrisis, nog geen vijftien jaar geleden. Die bracht het financiële stelsel en de wereldeconomie dicht bij de rand van de afgrond. Dat roept meteen doemscenario’s op. Belastingbetalers die opdraaien voor het onverantwoorde gedrag van bankiers. Gevolgd door economische malaise, werkloosheid, bezuinigingen op sociale zekerheid.
Zijn banken eindelijk sterker, of nog steeds instabiel?
Of het zover komt, weet niemand. Optimisten zullen erop wijzen dat banken minder rommelhypotheken op hun balans hebben en gedwongen zijn om hogere buffers aan te houden.
Pessimisten hoeven alleen naar de fundamenten van het bankwezen te wijzen. Elke bank is inherent instabiel. Ze beloven dat je je spaargeld er vandaag nog weg kunt halen, maar lenen datzelfde spaargeld intussen wel uit voor vele (tientallen) jaren aan bedrijven en huizenkopers die een hypotheek willen. Als iedereen zijn geld weghaalt, valt zelfs de meest stevige bank om.
In 2008 konden centrale bankiers bovendien nog royaal schieten met hun belangrijkste wapen: renteverlagingen. Dat geeft banken, bedrijven en hypotheekbezitters vrij snel financiële ademruimte. Nu moet de rente juist verhoogd om de inflatie te bestrijden. Dat doet diverse spelers op de financiële markten pijn en brengt ze soms in levensnood, zoals Silicon Valley Bank.
Hogere rente brengt falen uit het verleden aan het licht
Financiële markten zoeken dan ook naar elk glimpje hoop dat de centrale banken het niet meer zo serieus nemen met die renteverhogingen. Zij hopen dat angst voor een nieuwe financiële crisis hen afhoudt van de inflatiebestrijding. Maar er moet vooral niet vergeten worden dat een deel van de ‘crisis’ niet zozeer voortkomt uit de renteverhogingen zelf, als wel uit het eigen falen van de slachtoffers.
Toen de centrale banken vorig jaar de rentes begonnen op te verhogen, lagen cryptomunten als eerste in de vuurlinie. Leuke speeltjes als je spaargeld niks oplevert en je met bijna gratis geleend geld kunt speculeren. Maar minder aanlokkelijk als er wolken voor de zon komen. Dat was mede de oorzaak dat het crypto-imperium van Sam Bankman-Fried (FTX en Alameda) werd ontmaskerd als een façade voor incompetentie en waarschijnlijk grootschalige fraude.
Grote schoonmaak
Ook de huisbankier van Silicon Valley, SVB, heeft de eigen ondergang vooral aan zichzelf te wijten. Wie fataal veel miljarden moet afschrijven op eerder gekochte staatsobligaties, heeft de eigen risico-afdekking niet op orde. Datzelfde geldt voor de klanten van de bank. Die hadden kennelijk nooit nagedacht over het feit dat er een maximum zat aan het depositogarantiestelsel.
En ook Credit Suisse kreeg al jaren de eigen zaken niet op orde.
Ja, niemand weet of de reddingsacties van de afgelopen weken een voorbode zijn van een nieuwe crisis. In die zin is paniek logisch. Maar laten we vooral ook niet vergeten dat de wereld er een stuk beter van wordt als fraude aan het licht komt, lakse ondernemers worden wakker geschud, en als zwalkende banken worden afgestraft.