Landsadvocaat vernietigend over invaren pensioenen

In 2011 oordeelde de Landsadvocaat dat het omzetten van bestaande pensioenafspraken (‘het invaren’) juridisch onhoudbaar is, blijkt uit documenten die vrijdag 8 december door het kabinet zijn geopenbaard. Is invaren in 2023 dan wel houdbaar, vraagt Jeroen van Wensen zich af.

In 2010 kwamen de sociale partners en het toenmalige kabinet bijna tot een pensioenakkoord, maar dat klapte nadat vakbond FNV het beoogde stelsel toch te risicovol vond (‘casinopensioen’).

Landsadvocaat: geen absolute noodzaak

Met het Penioenakkoord 2010 zouden bestaande pensioenaanspraken moeten worden omgezet (‘ingevaren’) in nieuwe contracten. Maar daar bleek de Landsadvocaat grote juridische bezwaren tegen te hebben. Maar die bezwaren zijn nooit geopenbaard, omdat die pas volgden nadat het akkoord was geklapt.

In 2019 kwamen de sociale partners en het kabinet tot een pensioenakkoord dat het wel haalde. En ook uit dit akkoord volgt dat bestaande pensioenen moeten worden ingevaren in een nieuw stelsel (dat moet in de komende jaren plaatshebben, meer uitleg vindt u hier).

Op 30 mei stemde de Eerste Kamer in met de onderliggende Wet toekomst pensioenen, maar niet na eindeloze debatten over de juridische houdbaarheid van het invaren van 1.500 miljard euro aan pensioenvermogen. Tast invaren het individuele eigendomsrecht van pensioendeelnemers niet te veel aan?

Verzoek om documenten vrij te geven

Het toen nog onafhankelijk Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (tegenwoordig NSC) drong aan op het openbaar maken van de adviezen uit 2011. Hij kreeg lang nul op het rekest. Tot vrijdag.

Uit de documenten die vrijdag zijn vrijgegeven door minister Carola Schouten (ChristenUnie) van Pensioenen, blijkt dat de Landsadvocaat in 2011 het invaren juridisch onhoudbaar achtte.

Bestaande pensioenaanspraken mogen weliswaar worden aangepast, maar dan moet daarvoor wel een absolute noodzaak bestaan. En die is er niet, concludeerde de Landsadvocaat toen.

Deze keer anders dan in 2010

In de begeleidende brief bij de openbaar gemaakte documenten benadrukt minister Schouten dat het advies van de Landsadvocaat gaat over het Pensioenakkoord 2010, dat flink afwijkt van het Pensioenakkoord 2019.

Daarin heeft de minister gelijk. Maar waarom is het nu wel absoluut noodzakelijk om bestaande pensioenaanspraken in te varen in het nieuwe stelsel? Die vraag is nog steeds niet overtuigend beantwoord. In januari volgt een debat met de minister.

Een deel uit het advies van de Landsadvocaat in een tweet van bijzonder hoogleraar Europees Pensioenrecht Hans van Meerten. Van Meerten heeft in EW al vaker gewezen op de juridische haken en ogen aan het invaren van pensioenen. Dat kwam hem op kritiek te staan van de pensioensector.