Er is een enorm tekort aan arbeidskrachten. Tot mogelijk 1,4 miljoen vacatures in 2030. Volgens Zihni Özdil zijn er twee mogelijkheden om het tekort op te lossen. Of de grenzen wagenwijd open of serieuze bevolkingspolitiek gaan voeren.
In een afgelopen woensdag verschenen rapport gooide adviesbureau McKinsey de knuppel in het hoenderhok van de Nederlandse arbeidsmarkt.
Zoals we weten kampt Nederland met een enorm tekort. Tot mogelijk 1,4 miljoen vacatures in 2030.
De oplossing van McKinsey: meer arbeidsproductiviteit en meer flexibiliteit. Oftewel: de gemiddelde Nederlander zal in de toekomst twee of drie beroepen moeten uitoefenen.
Zoals te verwachten kwam hier harde kritiek op vanuit de linkse hoek en de vakbonden. Niet onbegrijpelijk. Want wie het McKinsey-rapport tussen de regels leest, snapt ook dat dit gaat om macht. In een structureel krapper wordende arbeidsmarkt hebben werknemers een sterkere positie ten opzichte van werkgevers.
Tegelijkertijd vind ik de reflex van links te makkelijk. Want dat McKinsey geen vakbond is maar een organisatieadviesbureau dat vooral vanuit de belangen van het bedrijfsleven redeneert, is voor niemand een verrassing. Je kunt net zo goed klagen dat Ajax van Feyenoord wil winnen.
Mij bekruipt het gevoel dat McKinsey met deze knuppel in het hoenderhok vooral ook een maatschappelijke en politieke discussie wil aanzwengelen. Dat McKinsey een langetermijnvisie wil uitlokken waarin keuzes worden gemaakt.
Iets wat in Nederland toch al niet een heel erg kansrijke exercitie is. Als ik een beetje cynisch was geweest, had ik opgeschreven dat Nederland een onverbeterlijke bekrompen boekhouderscultuur heeft waar enkel de kortetermijnbonnetjes gelden.
Maar dat ga ik niet opschrijven.
Dystopisch beeld
Natuurlijk hebben de vakbonden gelijk dat de toekomst die McKinsey schetst dystopisch is. Lekker jezelf zonder vast contract de miserabele ellende in werken in twee of drie banen tegelijk, zodat werkgevers geen last meer hebben van krapte.
Maar McKinsey komt tenminste met een visie.
Wat is de visie van de vakbond, behalve klagen over werkgevers en obligate leuzes roepen als ‘meer zekerheid en hogere lonen’?
Want daar moeten we ook eerlijk over zijn: als de krapte aanhoudt, wordt het steeds minder aantrekkelijk om te ondernemen.
In een land met een minimale intellectuele cultuur, was het McKinsey-rapport wél aanleiding geweest voor een breed gesprek. Over de kernvraag: hoe kunnen we de krapte op de arbeidsmarkt oplossen zonder dat werkgevers torenhoge lonen betalen? Maar ook: zonder dat werknemers via kunstgrepen binnen die krapte worden uitgebuit.
Niet letterlijk wagenwijd open
Omdat het in de Nederlandse politiek noch de Nederlandse maatschappij gebeurt, zal ik in alle bescheidenheid de mijns inziens enige twee mogelijkheden daartoe schetsen.
Optie 1 Zet de grenzen wagenwijd open.
Toegegeven, dat is enigszins gechargeerd geformuleerd. Niet letterlijk wagenwijd open voor iedereen. Maar enkel voor mensen in sectoren waar de krapte het hoogst is. Met het huidige immigratiebeleid gaat dat niet lukken. Als we voor deze optie kiezen, moeten we weer ambtenaren en managers naar andere landen sturen. En daar mensen zorgvuldig selecteren en meenemen. Dat is ook hoe mijn opa in de jaren zestig naar Nederland is gehaald om fabrieksarbeider te worden.
Mocht u, ondanks de geneugten van mijn uiterst plezante aanwezigheid in Nederland, toch alle grenzen dicht willen, dan heb ik voor u nog:
Optie 2 Hoogste tijd voor bevolkingspolitiek.
We moeten serieuze bevolkingspolitiek gaan voeren. Want wij Nederlanders maken veel te weinig kinderen. Als we de grenzen sluiten, maar ons geboortecijfer blijft hetzelfde, sterven we vanzelf uit. Een soort auto-omvolking, of zoiets.
Bevolkingspolitiek is, even uit de losse pols, enorme bonussen uitdelen aan Nederlandse moeders die kinderen krijgen. Hoe meer kinderen, hoe meer bonus.
En het is ook een structurele verhoging van de kinderbijslag. Plus het nationaliseren en gratis aanbieden van kinderopvang. En zo kunnen we nog veel meer beleidsopties bedenken die ervoor gaan zorgen dat we weer baby’s gaan maken.
Op korte termijn vereist dat een enkele procent verhoging van het begrotingstekort. Maar binnen tien à twintig jaar levert het een enorme home grown aanwas op de arbeidsmarkt op.
Tekorten opgelost. Werkgevers kost het niks extra. En werknemers hoeven niet meer naar McKinsey te luisteren.
Kiest u maar
U mag best weten dat ik er nog niet helemaal uit ben naar welke van deze twee opties mijn voorkeur uitgaat.
Maar dit zijn wel de enige twee opties.
Grenzen open of bevolkingspolitiek.
Kiest u maar.