Een verplichte verzekering voor zelfstandigen komt definitief te laat, zo blijkt uit recente parlementaire stukken. Daardoor loopt het kabinet tot 600 miljoen euro aan Brusselse giften mis. De nieuwste problemen bij het UWV spelen daarin ongetwijfeld een grote rol, schrijft Jeroen van Wensen.
Sinds meerdere uitkeringsinstanties in 2002 opgingen in het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen, kampt het UWV met problemen.
Eerst was er gedoe over te duur sanitair op de directievleugel van het hoofdkantoor in Amsterdam. Daarna volgden al snel vele miskleunen met de ICT. Bijvoorbeeld door honderden miljoenen euro’s te vergooien aan de bouw van nutteloze software in India.
Nog weer wat later volgden lange wachttijden voor de keuring van zieke werknemers door een tekort aan keuringsartsen. Daar komt nu het probleem bovenop dat aan tienduizenden al gekeurde arbeidsongeschikte werknemers, jarenlang te veel is uitgekeerd. Of juist te weinig.
Volgens het UWV heeft dat niet zozeer te maken met de eigen systemen, als wel met de ingewikkelde regels die gelden voor de WIA-uitkering. En door verkeerde aanlevering van gegevens door onder meer de Belastingdienst. Of dat verweer hout snijdt, zal moeten blijken.
Kunstmatige intelligentie
De uitkeringsinstantie zegt dat het met kunstmatige intelligentie probeert te achterhalen in welke dossiers het verkeerd is gegaan. Werknemers om per dossier de fouten te achterhalen, heeft het UWV onvoldoende.
Intussen rijzen bij uitkeringsgerechtigden vragen. Moeten zij een deel van hun uitkering terugbetalen? De verantwoordelijke minister Eddy van Hijum (NSC) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid sluit het niet uit. En wie nog geld tegoed heeft, ziet door de nabetaling het inkomen ineens stijgen, terwijl bijvoorbeeld de huurtoeslag daalt. Per saldo blijft er mogelijk minder over dan wanneer meteen het juiste bedrag was uitgekeerd.
Dit dossier heeft ondanks alle ellende een positieve kant. Het wetsvoorstel dat zelfstandigen verplicht om een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten, verdwijnt mede door de problemen bij het UWV waarschijnlijk in de ijskast. De wet had in 2025 moeten worden aangenomen. De uitvoering van deze zogeheten Baz, de Basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen, zou voor een groot deel bij het UWV komen te liggen.
Lees hier alles over de Baz, de verzekering die nu vertraging oploopt
Optimistische Rutte
In de toelichting op het wetsvoorstel, in juni vrijgegeven door het demissionaire kabinet-Rutte IV, staat nog in een paar regels opgetekend dat het UWV de nieuwe wet naar verwachting goed kan uitvoeren. De eerste arbeidsongeschikte zelfstandigen zouden zich volgens de raming pas in 2028 of 2029 melden. Tegen die tijd zou alles bij het UWV op orde zijn.
Maar Van Hijum ziet het anders. De minister liet op 6 september weten dat de wet niet al in 2025 kan worden ingevoerd: dat is ‘niet langer realistisch’. In hoeverre dat ook aan het UWV ligt, is niet duidelijk, maar het nieuwste hoofdpijndossier zal er ongetwijfeld mee te maken hebben. Of de wet er uiteindelijk ook echt komt en welke rol voor het UWV is weggelegd, is afwachten.
Nu de invoering vertraging oploopt, loopt Nederland tot 600 miljoen euro mis uit het Europese coronaherstelfonds. Nederland bedong dat landen alleen geld krijgen uit dat fonds als zij concrete plannen indienen en die op tijd uitvoeren. De Baz is zo’n concreet Nederlands plan, maar dat wordt niet op tijd ingevoerd.
Twee gemankeerde uitvoeringsorganisaties
Jammer van de honderden miljoenen, toch wordt de pijn verzacht door het afgewende, realistische scenario dat het UWV ook met de Baz binnen de kortste keren miskleunt.
Veel zorgelijker is dat het kabinet nauwelijks nog nieuwe plannen kan verwezenlijken op sociaal en fiscaal gebied. Want naast het UWV blijft ook bij de Belastingdienst de deur gesloten voor nieuwe wensen uit Den Haag. Sterker, er moet veel geld naar de twee tobbende uitvoeringsorganisaties om die eerst op orde te krijgen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
