Klimaat gebaat bij uiteenvallen Extinction Rebellion

Zaterdag blokkeert Extinction Rebellion de A10 bij Amsterdam omdat ING daar ooit een kantoor had. Nederlanders zijn klaar met XR en het klimaatdebat is er niet mee gediend, aldus luchtvaartcommentator Stijn de Vreede op EW Podium.

Bijna alle hypes of modetrends zijn tijdelijk. Zo zien we niemand meer met een roze Björn Borg-onderbroek die boven de spijkerbroek uitsteekt. Maar sommige hypes gaan te lang door terwijl het gros van de bevolking er klaar mee is. Een van die hypes is Extinction Rebellion (XR).

We dachten dat we van ze af waren, want het bezetten van wegen is meer een zomeractiviteit. Maar ze zijn terug, het uit Verenigd Koninkrijk overgewaaide XR. De Nederlandse franchise wil er met een klapper uitgaan dit jaar, namelijk het blokkeren van de ring A10 voor de ‘Poenschoen’, het voormalige hoofdkantoor van ING. Met een tenenkrommend Q&A filmpje op X (voormalig Twitter) weten ze zich flink wat kritiek op de hals te halen. Het zou mooi zijn als dit de laatste stuiptrekkingen zijn van deze hypebeweging. Ooit komt er wel iets voor in de plaats, maar het zou hen sieren een andere strategie te kiezen waarbij vooral werkenden worden ontzien om onvrijwillig acteur te zijn in het toneelspel van XR.

Doemdenken legitimeert elke actie, hoe extreem ook

Voor de bühne is het een groep idealisten die de aarde wil redden, maar uiteindelijk is het apocalyptische doemdenken juist het enge van de beweging. Het idee dat je niets te verliezen hebt en dat we allemaal ten onder gaan, legitimeert elke actie, hoe extreem ook. Ook door het stellen van  onrealistische en ondemocratische eisen kan men ervan uitgaan dat iedere actie doorgaat. Maar uiteindelijk is het grootste probleem van XR niet het ideaal, maar de vorm. Als je kritiek uit op de vorm word je weggezet als ‘dom’ of ‘klimaatontkenner’.

Sinds 2019 is de Nederlandse tak enorm gegroeid. Bij de dagelijkse acties op de A12 sloten aardig wat Bekende Nederlanders zich aan bij de actiegroep die als doel had het ‘afschaffen van fossiele subsidies door de overheid’. Het was een dagelijks ritueel dat een groep actievoerders op de weg ging zitten en deze na een poosje door de politie van de weg werd geplukt. Iedere dag hetzelfde riedeltje. Er waren ook altijd genoeg camera’s aanwezig om de acties goed op social media te kunnen vastleggen.

De blokkades blijven zonder juridische gevolgen

Wat stoort: de kleine groep mensen die de luxe heeft om dagen vrij te nemen om andere willekeurige burgers te blokkeren en te frustreren. In Nederland en in het buitenland duiken beelden op van werkenden die uit radeloosheid en het uitblijven van actie van de politie maar zelf de demonstranten van de weg trekken. Uiteindelijk zijn het de radeloze geblokkeerden die worden gearresteerd, en niet de demonstranten. De demonstranten worden dagelijks als bij een schoolreisje met de politiebus naar een plek buiten de stad gereden zonder enige juridische consequenties.

Onder de noemer ‘klimaatdemonstratie’ moet alles maar kunnen, zoals het bekladden van kunstwerken. Uiteindelijk zijn schoonmakers, receptionisten en andere niet goed verdienende werkenden degenen die de rotzooi van de demonstranten moeten opruimen.

In de media worden de acties van de demonstranten bewierookt. De demonstranten zijn helden die zich opofferen voor de toekomst van de planeet. Je hoort nooit iets over de mensen die last hebben van de demonstraties. En als er kritiek klinkt op bijvoorbeeld de slechte bereikbaarheid van hulpdiensten door de demonstraties, krijgt de politie de schuld omdat zij de demonstratie maar beter hadden moeten faciliteren.

Toen de zomer voorbij was, werd de opkomst bij de dagelijkse blokkade steeds lager. Toen een motie het haalde om geldstromen in de fossiele industrie in kaart te brengen, kon de vlag uit: de demonstranten vierden dit als een overwinning en klopten zichzelf op de schouders. Het Messiascomplex van de rebellen is enorm. Op sociale media wordt luid gescandeerd dat zij aan de goede kant van de geschiedenis staan.

XR draagt niet bij aan een oplossing, wel aan polarisatie

Het doel lijkt mensen duidelijk te maken dat er een grote crisis is, maar van bijdragen aan oplossingen die verder rijken dan onrealistische eisen is geen sprake. De oplossingen die XR aandraagt, beschadigen niet alleen de economie, maar zorgen er ook voor dat Nederland een minder grote internationale speler is op het gebied van verduurzaming van sectoren.

Nog een grote klap voor XR was de grote chaotische demonstratie voor klimaat en ‘rechtvaardigheid’ in Amsterdam op 12 november. Met headliners als Greta Thunberg leek de hele manifestatie een groot succes, maar door de mix van ‘Klimaat’ en ‘Rechtvaardigheid’ konden veel deelnemers zich niet vinden in de pro-Palestina-uitingen die vanuit de organisatie werden gedaan. Een aantal bekende aanjagers van XR is om die reden hierna gestopt.

Uiteindelijk is het klimaat niet gebaat bij het toneelspel van XR. Het enige wat de blokkades opleveren, is polarisatie op klimaatbeleid. En klimaatbeleid heeft al een imagoprobleem door het aanpraten van schaamte op het gebied van alles wat niet duurzaam is. De houding zoals bij de aankomende A10 ‘Poenschoen’-blokkade zal er uiteindelijk voor zorgen dat de beweging langzaam uitsterft. En dat zal het imago van klimaatbeleid ten goede komen.