PvdA-politicus: demonstraties tegen PVV zijn een zwaktebod

De uitslag was schokkend, maar de reactie van GroenLinks-PvdA was ook niet goed. In plaats van zich te gedragen als slachtoffer na de winst van de PVV, moet de partij weer vertrouwen wekken met een eigen verhaal, schrijft Tom Reedijk, PvdA-raadslid in Katwijk, op EW Podium.

In 2011 werd ik lid van de PvdA met een reden. Een kabinet ‘waar rechts Nederland zijn vingers bij af zou likken’ was realiteit geworden. Maar vooral: de PVV kreeg – in een gedoogconstructie – haar vingers aan de knoppen van de macht.

Vorige week herhaalde de geschiedenis zich voor mij. In het kwadraat. Waar Geert Wilders in 2011 met zijn vingertoppen bij de knoppen van de macht kon,  lijkt hij die nu stevig in twee handen te hebben. Op de GroenLinks-PvdA-uitslagenavond waar ik was, leidde dat tot een bedrukte sfeer, ondanks de winst die onze historische samenwerking boekte. Er was een bepaalde angst. Vrees dat het land onherkenbaar is veranderd.

Verkeerde reactie van PvdA op de verkiezingsuitslag

En toen gebeurde er iets. Toen Frans Timmermans de PVV feliciteerde met de winst, steeg er gejoel en boegeroep op uit de zaal. Hoewel ergens begrijpelijk, was dat toch een slecht teken. Ikzelf houd de democratische gewoonte om elkaar te feliciteren in hoge achting. Hoe hartgrondig je ook met elkaar van mening verschilt. Uiteindelijk moeten we na verkiezingen in een democratie met elkaar verder. Moeten we met elkaar samenleven. Mijn zorg na deze uitslag is vooral dat die polarisatie en onbegrip in de hand werkt. Ik ben bezorgd dat mensen nog minder in staat zullen zijn om met elkaar in contact te blijven, elkaar te respecteren en bovenal: naar elkaar te kunnen blijven luisteren om tot oplossingen te komen. Zowel op links als op rechts.

Het bleek een teken aan de wand. De volgende ochtend zag ik een reactie van links. Daags na de verkiezingen besloten de PvdA-afdelingen Utrecht en Amsterdam in antwoord op de uitslag een solidariteitsactie te houden. Ik begrijp goed dat mensen geschrokken zijn van het resultaat en steun zoeken. Toch heb ik er moeite mee als mijn partij dit soort bijeenkomsten organiseert en ondersteunt. Hoe goed bedoeld ook, een dergelijke manifestatie impliceert dat kiezers van de PVV niet naar andere mensen omzien, niet solidair kunnen zijn of allemaal anti-rechtstatelijke ideeën hebben. En dat alleen links daartoe in staat is, dat alleen links de waarheid in pacht heeft.

Het beeld is ook dat wij van links demonstreren tegen een uitslag die ons onwelgevallig is. Een zwaktebod. We zullen de spiraal moeten doorbreken van alleen op elkaar reageren, door weer te gaan luisteren naar elkaar. De verkiezingsslogan van GroenLinks-PvdA was niet voor niets: samen kan het.

Kiezers zijn niet xenofoob, ze zijn GroenLinks-PvdA en links als geheel zat

Migratie was een belangrijk thema. Maar gezondheidszorg, armoedebestrijding en woningmarkt waren (onder de PVV-kiezers) minstens zo belangrijk. Plus het gevoel dat Wilders opkomt voor mensen zoals zij. Kortom, kiezers zijn niet in één (xenofoob) hokje te plaatsen.

Toch passen ze mogelijk wel in dit hokje: ze zijn het zat. Mensen willen verandering, willen gezien worden. Ze verlangen dat de politiek zegt wat ze doet en doet wat ze zegt. Dat merk ik dagelijks in mijn werk als sociaal raadsman in wijken van Haarlem. Een andere niet te onderschatten factor is de afkeer van links bij een steeds grotere groep mensen.

Bij deze verkiezing is het aantal linkse zetels gedaald tot een laagterecord van 47. Dat moet onze brede linkse samenwerking, nota bene begonnen om verandering te bewerkstelligen en één vuist te kunnen maken, zich toch echt aantrekken. Daarbij is het ook nodig dat we de oorzaak van het linkse zetelverlies bij onszelf zoeken.

Geen slachtoffergedrag, maar een vertrouwenwekkend eigen verhaal

Ik sta ver af van Wilders en zijn manier van politiek bedrijven. Hij is zeker niet het antwoord op de veranderingen die nodig zijn. GroenLinks-PvdA zal zich kranig tegen hem moeten verweren. Maar wel met een eigen en vertrouwenwekkend verhaal. Niet met solidariteitsacties of slachtoffergedrag. Het verhaal moet er niet alleen zijn voor de mensen die potentieel worden getroffen door rechts beleid. Ook de mensen die op de PVV gestemd hebben, moeten wij laten zien dat het anders en beter kan.

Daarmee praat ik de normalisatie van de PVV niet goed. Maar laat Wilders eerst eens bewijzen dat hij het kan. En laat mijn partij dan met betere, meer realistische plannen komen dan hij. Dat zou niet al te moeilijk moeten zijn, aangezien ons programma volgens het Centraal Planbureau het beste de armoede bestrijdt en werkenden meer geld te besteden geeft. En dat onze migratieparagraaf met procedures aan de buitengrenzen van de EU voor veiligelanders wel degelijk een aanscherping inhoudt. Tegen partijgenoten zeg ik: ga langs de deuren, maak contact met andere mensen en luister naar wat zij zeggen. Vraag je af waar zij tegenaan lopen. Hoor hun zorgen en zie hun wereldbeeld. En laat dat een leidraad zijn om met een breder gedragen boodschap te komen op de gebieden armoede, klimaat en woningnood. En handel er dan ook naar.

Uiteindelijk werd ik lid van de PvdA en raadslid in Katwijk om Nederland eerlijker te maken, in een tijd dat het land mij niet zo eerlijk leek. Niet om anderen te vertellen wat de waarheid is, maar om mee te doen en het met elkaar te doen. Als veranderingsvoorstellen van mij succes hadden, kwam dat uiteindelijk niet doordat ik gelijk had, maar doordat anderen ze steunden.