De Nederlandse politiek verkeert in een impasse. Partijen durven geen keuzes te maken of houden elkaar in de houdgreep, waardoor draagvlak ver te zoeken is. In een artikel voor EW Podium stelt Lars Benthin een uitruil voor: een duur klimaatbeleid én een streng migratiebeleid.
Lars Benthin (1993) is bestuurskundige en eigenaar van tekstbureau ScriBenthin. Hij werkte onder anderen als fractiemedewerker voor de VVD in de Tweede Kamer en was voorlichter van de JOVD, een politieke jongerenorganisatie gelieerd aan de VVD.
EW Podium publiceert opinies van (vooral jonge) schrijvers, die vanuit eigen onderzoek of werkervaring bijdragen aan het debat. De artikelen reflecteren niet noodzakelijkerwijs de opvatting van de redactie.
Na een vrij rumoerige periode bij de VVD kunnen de liberalen weer naar de toekomst kijken. Het VVD-congres van 19 november verliep relatief rustig. De leden stemden vóór de spreidingswet en partijleider Mark Rutte verbond zijn naam aan de plechtige belofte om iets te doen aan de ongebreidelde instroom van migranten en asielzoekers. Deze belofte werd later bekrachtigd door aangenomen moties die de Tweede Kamerfractie oproepen om voor een tijdelijke asielstop én een asielquotum te pleiten. Een sisyfusarbeid, lijkt het, want coalitiepartijen D66 en de ChristenUnie zetten hun hakken al in het zand. Een mogelijke oplossing: het zichtbaar uitruilen van beleidsonderwerpen, zoals in kabinet-Rutte II (VVD en PvdA) gebeurde. Links krijgt een duur klimaat- en milieubeleid, rechts een streng migratie- en integratiebeleid.
Beperkte bewegingsruimte voor VVD en kabinet
De visie van de VVD is weliswaar weer gericht op de toekomst, maar die lijkt nog onzekerder en rumoeriger te gaan zijn dan de afgelopen weken. Het lijkt een onmogelijke taak te worden om met deze coalitie de asiel- en migratiecijfers ‘substantieel te verlagen’, zoals partijleider Rutte en fractieleider Sophie Hermans dat zo stevig hebben verwoord. Dan zijn de veelvuldige internationale verdragen in deze moeilijke discussie nog niet eens meegenomen. Deze verdragen zullen hoogstwaarschijnlijk de bewegingsruimte van de VVD en het kabinet flink beperken.
Om een kabinetscrisis te voorkomen, moeten de coalitiepartijen beleidsthema’s uitruilen, zodat het kabinet voortvarend aan de slag kan en partijen alle ruimte krijgen om het naar eigen inzicht vorm te geven. De ‘linkse’ partijen in het kabinet (ChristenUnie en D66) gaan klimaat- en milieubeleid uitvoeren en dan krijgen de ‘rechtse’ partijen (CDA en VVD) het immigratie- en integratiebeleid.
Uitruil van thema’s biedt weg uit de impasse
Deze thema’s vormen de grootste uitdagingen in deze tijd en het kabinet mist daadkracht door de eindeloze compromissen die worden gesloten. Met doormodderen veroorzaakt het kabinet zijn eigen problemen en verliest de coalitie draagkracht om verder te regeren. Door het uitruilen van deze grote beleidsthema’s kan er doortastend worden geregeerd en kunnen we eindelijk stappen zetten.
Lees ook het omslagverhaal van deze week: Hoe Deens en Zweeds immigratiebeleid voorbeeld kan zijn voor Nederland
Niet alleen krijgen coalitiepartijen meer ruimte om all-in te gaan, en dus met meer motivatie hun verantwoordelijkheid te dragen, maar deze partijen kunnen ook zichtbaar aantonen wat ze voor deze uitruil hebben gekregen. Dit maak de politieke pijn draaglijk en daardoor kunnen partijen de keuzes beter verantwoorden naar hun achterban.
Een overkoepelend verhaal: wat kan Nederland aan?
Deze politieke uitruil kan niet zonder overkoepelend verhaal. De kern van dit verhaal is de grens van wat Nederland als samenleving aankan. We zien door de klimaat- en stikstofcrisis dat er een natuurlijke grens zit aan wat we als Nederlanders van ons mooie land kunnen vragen. Daarnaast wordt de discussie over bevolkingspolitiek luider. We kunnen niet én de energietransitie vormgeven én de klimaatcrisis aanpakken én de stikstofcrisis oplossen én de woningcrisis wegbouwen als we alsmaar meer mensen het land binnenlaten. Hoe goed en moreel onze beweegredenen ook zijn: Nederland barst simpelweg langzaamaan uit zijn voegen.
Niet alleen wijzen naar ‘buitenlanders’ of ‘vervuilers’
Het is te makkelijk om de schuld louter aan migranten en asielzoekers te geven, maar het is ook te simplistisch om alleen te wijzen naar de boeren en grote bedrijven. We hebben integraal beleid nodig waarbij de ChristenUnie en D66 kunnen uitleggen dat ze met volle kracht iets doen tegen de klimaat- en milieucrisis. Aan de andere kant kunnen de VVD en het CDA tegenover het ‘linkse beleid’ laten zien dat er alles aan gedaan wordt om de migratiecrisis aan te pakken en dat de woningen die worden gebouwd voldoende zullen zijn voor de mensen die al in Nederland wonen.
De Grote Uitruil zorgt ongetwijfeld voor pijnlijke keuzes en grote politieke risico’s, maar het is de enige mogelijkheid om die pijn te dragen én serieus verantwoordelijkheid te nemen voor de grote thema’s die ons land polariseren. Onze politiek is gebaat bij scherpe en duidelijke keuzes en bij de daadkracht die daarmee ontstaat.