Naast het baanbrekende ChatGPT, dat werkt met tekst, is er een AI-revolutie gaande op het gebied van beeld. We moeten onze ogen openhouden voor kunstmatig gegenereerde plaatjes en video’s, schrijft internetondernemer Steven Braham op EW Podium.
ChatGPT staat vol in de schijnwerpers. Dankzij dit baanbrekende chatprogramma, dat draait op kunstmatige intelligentie (AI), kan iedereen met een paar simpele commando’s complete verslagen en websiteteksten genereren. Daarnaast legt het in eenvoudige taal complexe onderwerpen uit: van wetenschappelijke taal tot kleuterniveau. De gevolgen zijn nu al groot.
Scholieren besteden het schrijven van werkstukken uit aan ChatGPT, bedrijven ontdekken dat veel taken met minder medewerkers zijn uit te voeren. ChatGPT zal naar verwachting invloed hebben op ruim 80 procent van alle banen. Het machtige Google lanceerde in alle paniek een concurrent. Maar hoe indrukwekkend dit ook klinkt, de echte maatschappelijke disruptie zal waarschijnlijk komen door een ander soort AI-tool. Een die uitkwam in 2022, in de schaduw van ChatGPT, en geen teksten maar plaatjes maakt: Midjourney.
Auteursrecht
Zoals ChatGPT is getraind door het lezen van miljoenen teksten, zo leert Midjourney zichzelf hoe objecten eruitzien door miljoenen foto’s en kunstwerken te analyseren. Er zijn soortgelijke tools in ontwikkeling, maar Midjourney steekt er met kop en schouders bovenuit. Onlangs won een door Midjourney gegenereerde foto zelfs een internationale fotografiewedstrijd. Met een tekstcommando, een zogeheten ‘prompt’, wordt een plaatje gemaakt. Bijvoorbeeld: ‘Geef mij een foto van twee mensen die in Amsterdam lopen.’
Of vraag om een ‘realistische foto van een Duitse herder’.
Hoewel de prachtige beelden zitten er ook negatieve kanten aan Midjourney en soortgelijke software. Net zoals vertalers voor een groot deel door software zijn vervangen, wordt nu de positie van kunstenaars en illustrators enorm kwetsbaar. Waarom nog dure zzp-artiesten inhuren of betalen voor stock-illustraties, als je ook met een simpel software-commando een plaatje kunt maken voor een boek, product of artikel?
Controversieel punt: de software is getraind met kunstwerken die zijn gemaakt door diezelfde artiesten. Zij leverden een creatieve inspanning die nu wordt gebruikt om een AI-tool te voeden die hen beconcurreert. Dit roept vragen op over het auteursrecht van AI-kunst. Wie is de eigenaar? Degene die de prompt schreef, het bedrijf dat de AI-software leverde of de kunstenaar wiens werk als trainingsdata is gebruikt? Maar het grootste probleem door deze technologische ontwikkeling heeft niets te maken met werkgelegenheid of auteursrecht.
Lees dit omslagverhaal terug over ChatGPT: droom én nachtmerrie
De paus in een winterjas en Trump in de boeien
Naast leuke plaatjes of kunst kun je met Midjourney foto’s van fictieve nieuwsgebeurtenissen maken. Het gemak waarmee dit kan en de mogelijkheden die sociale media bieden om ze verspreiden, vormen een gevaarlijke combinatie waarmee miljoenen mensen kunnen worden misleid. Dit is al gebeurd: afgelopen maand circuleerde een neppe foto van de paus in een winterjas. En bij de aanvang van het proces tegen de Amerikaanse oud-president Donald Trump verschenen AI-foto’s van zijn ‘arrestatie’.
Het gevaar kan nog veel groter worden bij een volgende generatie AI-tools die levensechte bewegende beelden genereren. Combineer deze tools met de al beschikbare tools om stemmen na te bootsen en zie: iedereen kan een nep-persconferentie van Mark Rutte delen.
Niet verbieden, maar ermee om leren gaan
Het is daarom begrijpelijk dat er stemmen opgaan om deze technologie te verbieden. Onlangs riepen ruim duizend technologie-experts op tot een ‘pauze’ in de ontwikkeling van AI-technologie. Maar het is de vraag hoe effectief een dergelijk verbod zou zijn. De technologie is al zo wijdverspreid, dat het lastig wordt om het gebruik ervan in te perken.
Bovendien kunnen we ons zelf dan behoorlijk in de voet schieten. Als westerse landen ervoor kiezen om een ontwikkelpauze in te lassen, bestaat er een kans dat landen als China in dit gat springen en proberen een voorsprong op te bouwen. Is dat wat we willen? In plaats van te proberen om deze technologie te verbieden, is het beter om als samenleving te kijken hoe we ermee willen omgaan.
Begin al in het onderwijs
Het is van belang om mensen zo vroeg mogelijk voor te bereiden op deze AI-revolutie, via het onderwijs. Waarschijnlijk zijn vooral jongeren het kwetsbaarst voor deze vorm van nepnieuwsverspreiding. Jongeren halen hun informatie grotendeels van sociale media, hun kritische denkvermogen is minder ontwikkeld en ze zijn vaak minder goed op de hoogte van de actualiteit.
In plaats van over mobieltjes in de klas, moet de politiek zich buigen over de vraag of het curriculum nog wel aansluit bij een toekomstige wereld met een hoofdrol voor AI. Moeten er speciale lessen komen om deepfakes te herkennen? Of moeten we kinderen juist stimuleren om hun creativiteit te gebruiken en prompts te verzinnen waarmee je de mooiste AI-foto’s maakt?
De AI-revolutie biedt veel kansen en mogelijkheden, maar zorgt ook voor nieuwe vraagstukken en bedreigingen. We zullen letterlijk onze ogen open moeten houden voor de nieuwe problemen die op ons afkomen.