De moordaanslag op Peter R. de Vries voedt het debat over drugscriminaliteit. Duidelijk is dat in Nederland de onderwereld steeds brutaler wordt en haar impact op de samenleving steeds groter. In de strijd tegen de maffia moeten we overwegen alle drugs te legaliseren, schrijft historicus Gert Jan Geling in een artikel voor EW Podium.
Het risico bestaat dat Nederland afglijdt naar het niveau van een narcostaat, of een maffiastaat. De aanslag op Peter R. de Vries is wellicht een kantelpunt in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit, terwijl de aanslag op cineast Theo van Gogh ooit een kantelpunt was in de strijd tegen het terrorisme.
Gert Jan Geling (1987) studeerde Geschiedenis, Theologie, Arabische Taal en Cultuur, Internationale Betrekkingen, American Studies en Midden-Oosten Studies. Op dit moment doceert hij Integrale Veiligheidskunde
aan de Haagse Hogeschool, promoveert hij in politieke filosofie en schrijft hij boeken over uiteenlopende onderwerpen.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het publieke debat.
We horen en lezen veel over het intensiveren van de criminaliteitsbestrijding, over het meer geld hiervoor vrijmaken en het leren van landen als Italië die al veel langer te maken hebben met een strijd tegen de maffia. Ook gaat het in het debat over hoe we moeten omgaan met drugs. Want de criminelen, ook diegenen die Peter R. de Vries hebben laten vermoorden, worden rijk van de handel in drugs. Drugs die wijzelf, althans velen van ons, met graagte consumeren.
Legaliseren van drugs: vloeken in de kerk?
Al snel zien we dan de reflex opdoemen dat drugsconsumptie harder moet worden aangepakt. Dat cocaïnegebruik meer tot taboe moet worden gemaakt, en dat drugsgebruikers zelf moeten inzien dat zij met hun drugsgebruik de georganiseerde criminaliteit groot maken. Maar ik zou het tegenovergestelde willen bepleiten, namelijk: het op termijn, en in stadia, legaliseren van alle drugs. Dus ook cocaïne. Alleen het volledig legaliseren van drugs biedt uitzicht op het droogleggen van de voornaamste inkomstenbron van de georganiseerde criminaliteit, en alleen dat zal hun een zware klap toebrengen.
Voor sommige lezers klinkt dit misschien als vloeken in de kerk. Als naïef gedacht op zijn minst, of in het ergste geval een pleidooi van een yup die de coke die hij gebruikt het liefst legaal zou kopen. Om alle speculatie voor te zijn: zelf heb ik nog nooit enige drugs gebruikt. Drugs, net als andere verdovende middelen, trekken mij niet. Ik rook en drink zelfs niet, dus drugs boeien me al helemaal niet.
Men zal drugs blijven gebruiken
Maar om mij heen zie ik hoe veel leeftijdsgenoten en jongeren buitengewoon vaak en makkelijk alle soorten drugs gebruiken. Het taboeïseren van drugsgebruik zal op hen geen vat hebben, net als het aanspreken van de individuele drugsgebruiker. Die zal drugs blijven consumeren. Net zoals hij of zij blijft drinken en roken.
Of het nu illegaal of legaal is, maakt voor de individuele consument dus weinig uit. Dit kunnen we leren uit voorbeelden uit het verleden. Gedurende de drooglegging in de Verenigde Staten (1920-1933) bleven Amerikanen ook stevig doordrinken, terwijl het illegaal was. Het enige verschil was dat toen in plaats van ondernemers, criminelen gingen profiteren van de handel in, en verkoop van, alcohol. Zelfs bij de politie en andere diensten die deze criminaliteit moesten bestrijden, lustten ze wel een borrel. De roep om geheelonthouding was aan dovemansoren gericht.
Het gevolg: een walhalla voor criminelen die zich gingen verrijken doordat alcohol illegaal was. Bekende gangsters als Al Capone konden zo groot worden. Het terugdraaien van de drooglegging was de beste stap die de Amerikaanse overheid toen kon zetten in de strijd tegen de onderwereld.
Criminelen gaan niet opeens met pensioen
Nu zou je kunnen zeggen: dat is een voorbeeld, en geen garantie dat het legaliseren van drugs in het heden zal werken in de strijd tegen de criminaliteit. Want zullen criminelen dan niet uitwijken naar andere domeinen? Naar mensenhandel bijvoorbeeld, of cybercriminaliteit? Op zich niet onlogisch gedacht. De meeste criminelen zullen immers niet met pensioen gaan wanneer we drugs legaliseren. Maar ze zullen daarin nooit zo groot en zo rijk kunnen worden als ze nu worden van de drugshandel, en dan vooral de handel in cocaïne.
Het voorbeeld van Mexico laat ons zien waarom. We moeten hiervoor teruggaan naar de jaren zeventig en tachtig, de tijd toen in Mexico de handel in cocaïne geleidelijk aan steeds groter werd. De Netflix-serie Narcos Mexico brengt deze periode goed in beeld. Voordat de handel in coke opkwam, waren er ook criminaliteit en drugshandel in Mexico. Toen werd er vooral verdiend aan de verkoop van hasj aan Amerika.
De cocaïnehandel ruïneerde Mexico
Maar de komst van cocaïne veranderde alles. Toen hasj het voornaamste exportproduct was van Mexicaanse criminelen, was de criminaliteit nog te beheersen, evenals de corruptie en het geweld. Maar de coke en de enorme hoeveelheid geld dat hiermee te verdienen viel, zorgden voor een explosie van de criminaliteit, geweld, corruptie. Het bracht Mexico op de rand van een failed state.
Want door het geld dat met de cocaïnehandel werd verdiend, werden de Mexicaanse kartels groter dan ooit. En ook gewelddadiger dan ooit tevoren, omdat er meer op het spel stond. Ook andere vormen van criminaliteit, waaronder geweldsmisdrijven, ontvoeringen en mensenhandel, groeiden hierdoor. De inkomsten uit de cokehandel zorgden er juist voor dat de Mexicaanse kartels meer mogelijkheden en middelen hadden om zich ook in andere sectoren te begeven. Hierdoor werd Mexico één van de gevaarlijkste landen van deze eeuw.
We moeten de brandstof van de maffia wegnemen
Dit voorbeeld laat zien dat het geld dat criminelen verdienen aan de cokehandel juist de brandstof in de motor is die de georganiseerde criminaliteit groot maakt, en die ervoor zorgt dat zij zich ook op andere sectoren kan toeleggen. Nemen we die brandstof weg, dan is het dus zeer waarschijnlijk dat hiermee de georganiseerde misdaad dermate verzwakt wordt dat dit ook op veel andere sectoren een effect heeft. Criminaliteit zal niet geheel verdwijnen, maar zal zich ook niet simpelweg verplaatsen naar andere sectoren.
Lees ook dit commentaar van Arendo Joustra: Als je Peter R. de Vries wilt helpen, stop dan met snuiven, spuiten en slikken
Natuurlijk is deze redenering vooralsnog hypothetisch. In Nederland zijn we immers zelfs nog niet zo ver dat we softdrugs hebben gelegaliseerd. Maar het wordt onderhand wel tijd dat we hierin stappen zetten. Te beginnen met de legalisering van softdrugs, gevolgd door synthetische drugs en uiteindelijk ook cocaïne.
Bonafide ondernemers
Dit moet strak worden georganiseerd en deels door de staat worden gedaan. Het coffeeshop-systeem kan hiervoor worden gebruikt. Ontmoedigingsbeleid voor drugsconsumptie zou – net als we ontmoedigingsbeleid op het gebied van de consumptie van tabak en alcohol voeren – onderdeel moeten zijn van het onderwijs en de overheidscommunicatie.
We moeten er daarbij voor waken dat criminelen, middels de bestaande ondermijnende criminaliteit, niet alsnog proberen om de handel en verkoop van drugs te beheersen. Alleen bonafide, legale, ondernemers zouden hiervan nog mogen profiteren. En het zou goed zijn om hierover in Europees verband duidelijke afspraken te maken met buurlanden, of zelfs hierin samen met elkaar op te trekken.
Legalisering sluit ontmoediging niet uit
De reeds gevallen slachtoffers in de strijd tegen de criminaliteit brengen we hiermee niet terug, maar we kunnen er wel mee voorkomen dat Nederland een narcostaat wordt waarin de drugscriminaliteit zo groot en zo ondermijnend is dat we eigenlijk niet meer in staat zijn om haar überhaupt nog te beheersen, laat staan bestrijden. Drugshandel is het goud voor de criminelen.
Willen we de criminaliteit daadwerkelijk bestrijden, dan is het tijd dat we onze conservatieve houding ten aanzien van drugs laten varen. De strategie moet het legaliseren van alle drugs, inclusief cocaïne, zijn.
Dit betekent niet dat we als samenleving drugsgebruik moeten aanmoedigen, integendeel. Het betekent alleen dat we bereid zijn om serieus werk te maken van een duurzame en visionaire aanpak van de georganiseerde criminaliteit. Een aanpak die juist op het punt waar we ons nu als samenleving bevinden zo hard nodig is.
Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar ewpodium@ewmagazine.nl. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.