Migratie staat voortdurend ter discussie, zonder dat we kijken naar een integrale aanpak van de oorzaken ervan samen met andere maatschappelijke uitdagingen. Dat is zonde, want in die samenhang ligt de oplossing, schrijft duurzaamheidsexpert Bertus Tulleners in een artikel voor EW Podium.
In de Nederlandse context worden migranten regelmatig geassocieerd met een bedreiging van het normale leven. Nieuwkomers concurreren mogelijk om banen en kunnen het gangbare aangezicht van de publieke ruimte veranderen. Uitschieters zoals crimineel gedrag dragen daarbij bij aan een angstbeeld, dat zorgt voor een onveilig thuisgevoel.
Bertus Tulleners (1984) is partner bij duurzaamheidadviesbureau TheRockGroup, medeondernemer in het duurzame frisdrankbedrijf Roze Bunker en hij doceert op de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte en woonde afgelopen decennium veelal in Hongkong en in diverse landen in Zuidoost-Azië.
Dit is een artikel voor EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
Daarbij kan Nederland niet iedereen opvangen, we zitten nu al met een overspannen woningmarkt, zorg en andere publieke voorzieningen.
De problemen van de ontvanger
Ook zijn er andere problemen waarbij de link niet altijd duidelijk is, maar waar wel degelijk een relatie met migratie bestaat. Een voorbeeld hiervan wordt herhaald in het nieuwe IPCC klimaatrapport: Nederland kan op korte termijn enorme problemen verwachten. Zelfs een marginale zeespiegelstijging zal zorgen voor meer overstromingen, verzilte landbouwgrond en enorme gedwongen investeringen van belastinggeld in waterwerken. Ook dit probleem raakt aan migratie, omdat de oorzaken ervan integraal aangepakt kunnen worden in de aanpak van klimaatverandering.
De problemen van de vertrekker
Migreren is geen grapje. Dat zien we zelfs bij onze landgenoten die in het programma Ik vertrek op basis van een romantische droom naar elders migreren. De motivatie om het toch te doen met minimale middelen en zonder legale status moet dus extreem zijn. Deze motivatie komt voort uit een probleem dat vele vormen kan kennen, maar resulteert in een gedwongen vertrek van thuis=. Uit directe overlevingsdrang op de vlucht voor geweld, honger of andere ellende. Of uit de menselijke drang iets van het leven te maken. Weg uit een uitzichtloos bestaan op zoek naar mogelijkheden om het welzijn te verbeteren.
De oorzaken van migratie lijken weinig te maken te hebben met onze dagelijkse levens. Er zijn echter directe en indirecte relaties met hoe wij leven Niet alleen doordat wij een samenleving hebben opgebouwd met een hoge mate van welzijn. Maar ook omdat wij deze samenleving op een manier in stand houden die ten koste gaat van de belangen van andere mensen. Zoals de mensen die migreren.
Ons gedrag heeft effect op migratiestromen
Of het nu gaat om de lage lonen waarvoor boeren en fabrieksarbeiders onze producten produceren, of het ontwijken van belasting door Europese Bedrijven waarmee niet Europese overheden minder geld tot hun beschikking hebben om aan de publieke zaak uit te geven, of omdat we medeverantwoordelijk zijn voor klimaatverandering die zorgt dat bepaalde gebieden onleefbaar worden. Er is een relatie tussen wat wij doen en wat de migrant beweegt.
Wij kunnen er als individu weinig aan doen. Niemand van ons heeft ervoor gekozen om andere mensen van hun thuis te verdrijven. Daarom leidt het benoemen van dit soort relaties vaak tot verontwaardigde ontkenning. De observatie is echter geen beschuldiging, zij biedt juist handelingsperspectief.
Schijnoplossingen
Vaak gaat het in publieke discussies over twee soorten oplossingen. Aan de ene kant wordt de suggestie gewekt dat we iedereen kunnen opvangen. Aan de andere kant dat we door hoge muren rondom Europa te bouwen en iedereen ‘terug’ te sturen we het tij kunnen keren. Beide zijn leugens.
Vorig jaar waren er tachtig miljoen ontheemden op de wereld: al zouden we die allemaal naar Nederland vervoeren, we kunnen ze niet opvangen. Dat moeten we ook niet willen, maar we moeten wel iets doen. Of het nu uit eigenbelang of medemenselijkheid is.
Een muur of regionale opvang zijn geen oplossingen
Een figuurlijke of letterlijke muur bouwen lijkt een krachtig antwoord, maar is dat niet. Een muur is duur en heeft niet het gewenste effect. Je houdt er mensen niet mee buiten. En het zorgt voor ongewenste bijeffecten: handel voor mensensmokkelaars, geen zicht op wie de EU binnenkomt, het verdrinken van onschuldige medemensen en het schuldgevoel dat we deze mensen voor onze poorten laten creperen. Daarbij blijft nu zo’n driekwart van de ontheemden in de eigen regio, als de nood zo hoog wordt dat zij doorreizen naar de EU zal geen muur ze stoppen.
Ook de ‘opvang in de regio’-aanpak waar mensen in een soort dystopische variant van een Roompot vakantiepark op elkaar worden gestampt biedt geen oplossing. Dit zal uitsluitend leiden tot verdere ontwrichting van de regio’s waarin deze opvang plaatsvindt. Daarnaast wordt deze aanpak nu al misbruikt door autoritaire leiders om druk uit te oefenen op de EU.
Nieuwe bestemmingen
Wat dan wel? We kunnen zorgen dat er geen reden is om weg te migreren. En dat als het onheil je toch treft er veel plekken zijn waar je heen kan migreren en ook daadwerkelijk een toekomst kan opbouwen. Dus zorgen dat er ook in sub-Sahara Afrika en het Midden Oosten een veelheid is aan aangename veilige plekken vol kansen. Waar migranten geen tsunami van wanhoop vormen, maar een influx van nieuwe energie. Klinkt simplistisch en naïef, maar is haalbaar en de enige structurele oplossing.
Hiervoor zijn grote investeringen en serieuze langdurige samenwerkingen nodig. Lokale overheden en burgerbewegingen moeten een leidende rol hebben. De EU moet zich langdurig committeren. Dit is een uitdaging die enkele generaties kost.
Structurele samenwerking en investeringen
Niet als neokoloniaal project of halfslachtig Afghanistan debacle, maar structurele samenwerkingen gericht op het vergroten van welzijn van burgers daar en hier. Het in een keer goed inrichten van infrastructuur en economische structuren om te voorkomen dat deze regio’s dezelfde inefficiënte en onhoudbare ontwikkeling door moeten als wij. Dus niet economische groei als strategie om armoede op te heffen, maar een op welzijn gerichte strategie die daarmee automatisch economische kansen, sociale gelijkheid en ecologische duurzaamheid als basisvoorwaarden heeft.
Grootschalig investeren in deze en nieuwe plekken helpt ons niet alleen de migratieproblemen op te lossen. Voorkomen dat regenwoud wordt afgebrand, landbouwgrond degradeert en natuur en infrastructuur elders ter wereld worden vernietigd gaat ons ook beschermen tegen een stijgende zeespiegel. Zelfs omkeer van bestaande degradatie is mogelijk, zoals vorige week te zien was in het NOS journaal (vanaf 10:20), waarin de nieuw aangeplante mangrovebossen in Senegal voor kustbescherming en economische kansen zorgen.
Aantrekkelijk voor alle betrokkenen
Het geeft ons de kans om de toekomst van Nederland te bestendigen en andere mensen te helpen. Een handelingsperspectief dat voor alle betrokken aantrekkelijk is. De duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties geven een richting. Overheidsinvestering en sociaal duurzaam ondernemerschap moeten de beweging op gang brengen.
We weten dat het niet eenvoudig is. Alleen al in ons eigen land worstelen we met het bestrijden van kansenongelijkheid, armoede, ellende. En we zijn er nog niet. Maar we zijn wel ver gekomen als we het vergelijken met waar we een eeuw geleden waren. We kunnen dit.
Wil jij reageren op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar ewpodium@ewmagazine.nl. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.