Gentrificatie is geen pretje, want het zorgt ervoor dat huizen onbetaalbaar worden en de identiteit van een wijk verloren gaat. Maar het romantiseren van de problemen in een buurt met veel sociale huurwoningen, zoals in Amsterdam-Noord gebeurt, is ook niet heilzaam. Tijd voor een nieuwe blik op stadsinrichting, schrijft Aaron Mirck op EW Podium.
Aaron Mirck (1989) schrijft en spreekt over technologie, tijdgeest en media. Hij studeerde Nederlands en politicologie. Hij werkte als journalist, als PR-consultant voor overheidscampagnes en tech-start-ups en was co-founder van technologiebedrijf Presscloud. In 2021 verscheen zijn poëziedebuut: Dit Algoritme Deugt Niet.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het publieke debat. De redactie van EW neemt bij het selecteren van artikelen voor EW Podium geen standpunt in, maar biedt ruimte voor diverse opinies.
Verdedig Noord is een ‘verzetsbeweging’ in Amsterdam-Noord, die goed illustreert hoe er in grote steden wordt gedacht over het huizenbouwprobleem. Het stadsdeel zou ‘gentrificeren’ (waarbij mensen met een middel- tot hoog inkomen gaan wonen in in verval rakende stedelijke gebieden). De toestroom van expats en yuppen bedreigt volgens de beweging de sociale cohesie in de buurt. Veel inwoners van (of bezoekers aan) een grote stad herkennen dit beeld vast wel: het horeca- en winkelaanbod is steeds meer toegesneden op een kapitaalkrachtig, kosmopoliet publiek, waardoor het lokale karakter van een stad verloren gaat. Expats genieten in Nederland bovendien een belastingvoordeel: zij betalen over maximaal 30 procent van hun loon geen belasting, wat ze een oneerlijk voordeel op de Nederlandse huizenmarkt geeft. Al heb ik rechtse politici nog niet horen klagen over dit voordeel voor niet-Nederlanders.
Initiatiefnemer van Verdedig Noord, Massih Hutak, vertelt aan opinieweekblad De Groene Amsterdammer dat hij vindt
dat wij (de Noorderlingen, AM) het recht hebben om hier te blijven. En vaak heeft de komst van nieuwe Noorderlingen, over het algemeen goed verdienend, academisch opgeleid en wit, een direct gevolg voor onze sociaaleconomische positie. Namelijk: opgedreven huizenprijzen, sociale huurwoningen die in de verkoop gaan, het verdwijnen van de buurtsupermarkt, nog meer segregatie op scholen, etc.
Waaraan Verdedig Noord voorbijgaat, is dat hun ‘recht om te blijven’ ook betekent dat nieuwkomers geen recht meer hebben in Amsterdam-Noord te komen wonen. Ironisch genoeg zijn sommige van de inwoners van Noord ooit ook nieuwkomers geweest, toen ze naar Nederland kwamen tijdens immigratiegolven in de jaren zestig en zeventig. Verdedig Noord doet dan ook denken aan boze provincialen die zich keren tegen de plaatsing van een asielzoekerscentrum in hun dorp. Ook al klinken de raps van Verdedig Noord een stuk sympathieker dan de vrouw die zich voor ‘een dikke BMW’ wierp, het blijft polariserende vreemdelingenhaat.
Romantiseren van problemen
Lees meer over het fenomeen gentrificatie in de Verenigde Staten: Washington D.C.: van moordstad naar metropool
Je kunt je als Noorderling druk maken om de gentrificatie van Noord en het verdwijnen van sociale-huurwoningen. Maar weet wel: de meeste sociale huurwoningen staan in Amsterdam-Noord, meer dan de helft (52 procent) van de woningen is er sociale huur. In stadsdelen Centrum en Zuid is dat ongeveer een kwart, respectievelijk 25 procent en 24 procent. Ook het beeld dat corporaties veel sociale-huurwoningen verkopen, is achterhaald. Sinds 2017 zijn er jaarlijks niet meer dan duizend sociale huurwoningen verkocht, in heel Amsterdam.
Je zou ook kunnen beargumenteren: een stadsdeel als Amsterdam-Noord kan ervan profiteren als de buurt diverser wordt. Noorderling Bas Kok stelde in dagblad Het Parool daarom al eens voor om juist in dit stadsdeel (middel)dure huur- en koopwoningen te bouwen, zodat er niet alleen sociale-huurwoningen staan. Een meer gemixte wijk zou voor een meer opwaartse sociale mobiliteit voor iedereen kunnen zorgen, want de hele buurt kan profiteren van voorzieningen die de nieuwkomers meebrengen. Een recept voor meer stadsdelen in Nederland waar haast alleen maar sociale huur is?
Zo florissant staat Noord er namelijk niet bij, blijkt uit onderzoek van de gemeente. In elk stadsdeel is het aantal gepleegde misdrijven afgenomen, behalve in Noord, waar een lichte toename is te zien. In vijf naoorlogse ontwikkelbuurten in Noord voelen relatief veel bewoners zich onveilig, terwijl (of: ondanks) er niet meer dan gemiddeld sprake is van criminaliteit. Als oorzaken voor dat onveilige gevoel noemen onderzoekers hangjeugd, een gebrek aan sociale cohesie, armoede, laaggeletterdheid en andere problematiek. Ook Geerten Waling schreef vorige week in zijn column in weekblad EW over deze problematiek.
Lees ook de column van Geerten Waling: Het verdriet en de boosheid van de ‘afgehaakten’
De oplossing is niet meer sociale-woningbouw, maar een buurt die meer in evenwicht is. Docenten, verpleegkundigen en politieagenten zoeken al jaren tevergeefs naar woonruimte in de stad. Gaan we door met het romantiseren van problemen in grote steden of komt er meer woonruimte voor wie er dagelijks in Amsterdam werkt en zich geen grachtenpand kan veroorloven?