Na het zomerreces wordt het tijd om de druk op te voeren en wederom de Nederlandse politiek ‘dringend doch vriendelijk’ te verzoeken om geestelijke vormen van dwang, oftewel psychisch geweld, zo snel mogelijk strafbaar te stellen, schrijft Dina-Perla Portnaar op EW Podium.
Dina-Perla Portnaar (1985) studeerde communicatie- en informatiewetenschappen en Engels aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Dina-Perla Portnaar is schrijver van de biografie Exodus uit de vuurtoren, een openhartig boek over de eerste twintig jaar uit haar leven en haar tijd op de Joods-orthodoxe school het Cheider. Ze spreekt en schrijft over integriteit, mind building en persoonlijke groei, ook in het bedrijfsleven. Haar website: http://theintegritytalks.com.
EW Podium publiceert opinies van (vooral jonge) schrijvers, die vanuit eigen onderzoek of werkervaring bijdragen aan het debat. De artikelen reflecteren niet noodzakelijkerwijs de opvatting van de redactie.
In Australië wordt coercive control, oftewel een hevige vorm van psychisch geweld en vrijheidsinperking vanaf nu strafbaar. Daders kunnen tot wel zeven jaar celstraf krijgen. Ook worden verschillende voorlichtings- en educatieprogramma’s gestart om beter te begrijpen hoe die geestelijke vormen van dwang nou precies werken. In Frankrijk zijn geestelijke vormen van dwang al langer strafbaar, namelijk sinds 2010, en in Engeland sinds 2016.
Nederlandse politiek ligt te slapen
Nederland kan leren van hoe Frankrijk en Engeland inmiddels aan preventie en voorlichting doen. Hoe meer de samenleving namelijk begrijpt hoe psychisch geweld in elkaar zit, des te eerder kunnen we dit soort misstanden gezamenlijk signaleren. En hoe meer mensen we kunnen beschermen tegen de vernielende en mensonterende – soms zelfs fatale – gevolgen.
Intussen lijkt de Nederlandse politiek te slapen. En dan niet alleen in juli en augustus… De beslissers zijn namelijk ongelooflijk naïef, mogelijk zelfs laconiek, ten opzichte van de mate waarin individueel lijden – inclusief een gebrek aan zelfbeschikking – voorkomt in Nederland. Individueel lijden op de korte en lange termijn in een mensenleven. Al helemaal binnen gesloten systemen, waaronder de diverse religieuze gemeenschappen. En ten opzichte van de impact van de misstanden en dat lijden op het collectief.
Ik schreef net ‘mogelijk zelfs laconiek’, omdat deze beslissers in elk geval wel weten dat de gevolgen van psychisch geweld Nederland zeker zo’n 1 miljard euro per jaar kosten. Dat er meer dan 1 miljoen mensen aan de antidepressiva zitten. Dat gemeentes en instanties in Nederland met helse dilemma’s te maken krijgen door de gesloten, religieuze clusters, waaronder schadelijke traditionele praktijken.
Meer over de gevolgen van psychische problemen: Opgekropte emoties kunnen een rol spelen bij ernstige ziekte
Politici weten ook dat internationale organen de Nederlandse aanpak rondom geestelijke vormen van dwang bekritiseren, want het is toch een kwestie van gezond verstand en algemeen fatsoen dat beschadigde mensen anderen op hun beurt weer beschadigen? Daar is geen hogere wetenschap, humanistiek, antropologie, sociologie, filosofie, neurologie, psychologie of psychiatrie voor nodig. Het enige dat daarvoor vereist is, is menselijke betrokkenheid, voorbij eigen gestuurde, of bestuurlijke en financiële belangen.
Alleen een rapport zonder concrete gevolgen
Maar ja. De politieke beslissers laten wel wetenschappelijk onderzoek uitvoeren naar de voor- en nadelen van een aparte strafbaarstelling van psychisch geweld, maar zonder echt door te pakken. Een rapport over de mogelijkheden die onze bestaande wetgeving biedt om psychisch geweld te kunnen vervolgen. Mogelijkheden die uiterst beperkt zijn, alleen al omdat aangifte doen wegens geestelijke vormen van dwang een knelpunt is. Dus waar dit rapport verder concreet toe gaat leiden, is nog maar de vraag.
Na het zomerreces wordt het dan ook tijd om de druk op te voeren en wederom de Nederlandse politiek ‘dringend doch vriendelijk’ te verzoeken om geestelijke vormen van dwang, oftewel psychisch geweld, zo snel mogelijk strafbaar te stellen. Ik zou onze politieke beslissers willen uitnodigen om dit item op de prioriteitenlijst te zetten en ons op de hoogte te stellen van wat we kunnen gaan verwachten.
Mijn eigen ervaring met religie en huiselijk geweld
Laat me ook persoonlijk worden, want in het persoonlijke zit onuitputtelijke kracht en helderheid. Ik heb van radicale transparantie en vertelling mijn leven gemaakt en gebruik stukken uit het leven voor verandering.
In mijn autobiografie Exodus uit de vuurtoren schrijf ik over de eerste twintig jaar van mijn leven, onder meer gekenmerkt door religie en huiselijk geweld. Amper schrijf ik daarin over het perverse narcisme en sadisme dat ik in mijn tienerjaren heb doorstaan. Op mijn achttiende vertrok ik met de intentie om er nooit meer terug te keren. Tien jaar later ging ik op onderzoek uit en keerde ik toch een aantal keren terug. Ook in de docuserie Exodus, de Afvallige op KRO-NCRV hebben we weinig van deze thema’s laten zien. Dat is bewust.
Lees ook dit stuk op EW Podium: Ook het cultuurchristendom verdient kritiek
Zo heb ik het geluk dat ik er vanuit een analytisch vermogen gedurende het grootste deel van mijn leven, exceptioneel goed mee heb kunnen omgaan. Terwijl het zich afspeelde, wist ik dat ik meer waard was dan dat en schreeuwde ik het uit van verontwaardiging toen die woorden naar me toe werden geslingerd. Woorden die me van binnen zouden moeten vernietigen. Bijna alsof mijn stem het gif overschreeuwde en op die manier niet binnen kon laten. Mijn stem als reddingsmiddel. Met als gevolg dat mijn lichamelijke integriteit in zulk soort scenario’s ondermijnd werd.
In mijn hele twintiger jaren bouwde ik vanuit het niets een leven op en boekte ik uiteindelijk successen. Het leven diende als bewijsstuk dat niets van dat gif uit mijn jeugd realiteit was geworden. Meer was er niet nodig. Het sociale zag er rechtlijnig uit en de schetsen van het leven dat ik uittekende, kwamen niet overeen met het plaatje dat door die giftige woorden in mijn binnenste zelf gegraveerd was. Met mijn PTSS deed ik iets constructiefs, door me te focussen op de verhalen van anderen.
Biologisch kinderloos voelde als falen
Toen ik echter zoals ik het noem biologisch kinderloos raakte als gevolg van de start van mijn leven, was het alsof de sporen van het trauma met vertraging ineens toch zichtbaar werden. Want biologisch geen kind krijgen, voelde als het grootste existentiële falen en in lijn met het gif. Zeker als Joodse vrouw die verantwoordelijk is voor het doorgeven van die identiteit, want zo was ik geprogrammeerd.
Bovendien realiseerde ik me dat hoe langer het leven duurt, des te groter het risico op falen en op de overwinning van dat gif. Het kostte jarenlange zelfstudie op dit vlak om helemaal te snappen hoe mensen dit soort zaken bij anderen kunnen aanrichten. Er helemaal van loskomen is altijd het ultieme streven geweest, evenals van andere transgenerationele patronen. Daarom wilde ik na mijn achttiende niet meer terug en daarom sta ik nog altijd achter dat besluit. 98 procent van de tijd ben ik ervan vrij. Maar soms…
Het is geen toeval dat ik sinds 2012 een echte ‘kennishorder’ ben geworden en mijn brein graag een paar uur per dag voed met de allermooiste, verrijkende en meest helende werken. Het is ook geen toeval dat er een berg aan wijsheid in mezelf, een 37-jarige vrouw, opgehoopt is. Het is bovendien een geluk – zeg maar gerust wonder – dat ik geestelijk ijzersterk ben en niets van dit soort stoornissen biologisch van familieleden heb overgenomen.
Geestelijk, ik noem het mind building, is mijn specialiteit. Ik ben in staat om de confrontatie aan te gaan en om licht te schijnen op donkere doch tijdloze thema’s. Met andere woorden: thema’s die uitermate boeiend en relevant blijven. Maar vergis u niet: die rust is pas gekomen na een periode van innerlijke strijd. Bewegingen waarin het gif voor mooie, lelijke of onverschillige zaken in het hier en nu kan zorgen en ik keer op keer moet sturen.
Veel slachtoffers kunnen geestelijke marteling niet aan
Voor de hevigheid van die innerlijke processen zou ik mensen graag behoeden. Ik heb er vertrouwen in dat sommige mensen die innerlijke processen aankunnen. Maar laten we eerlijk zijn: er is ook een grote groep onder ons die dit gewoonweg niet (zelfstandig) kan, bijvoorbeeld omdat mensen er geestelijk niet op gebouwd zijn. Vooral kosten deze bewegingen gigantisch veel tijd op een mensenleven. Tijd die nooit meer terugkomt. En tijd, beste politieke beslissers, is humaniteit.
Tijd om eens voorgoed en voor altijd te gaan ingrijpen, onder meer door psychisch geweld strafbaar te stellen. Want aan de hand van het Verdrag van de Rechten van de Mens categoriseert het Europees Hof psychisch geweld terecht als een vorm van marteling. Geloof me, het is op z’n minst een vorm van verminking van de innerlijke mens. En de tijd die kan worden bespaard door verminkingen niet recht te hoeven trekken, is levenskwaliteit. En levenskwaliteit staat in dit verband gelijk aan vrijheid.