De klimaatcrisis is ernstig, maar er zijn oplossingen. Zoals het beter vastleggen van zonne-energie met behulp van moderne biotechnologie. Nederland moet hierin vooroplopen, aldus schrijver Erik Kaptein op EW Podium.
De aarde warmt op en het debat over de klimaatcrisis is hot. Vrijwel dagelijks bereiken ons berichten over nieuwe inzichten en standpunten. Maar over het algemeen leidt de discussie in ons land tot het uitvergroten van deelbelangen. Hierdoor neemt de polarisatie toe. Dit werkt verlammend op de politiek en maakt de burger moedeloos. Nog even en we worden allemaal ‘klimaatmoe’.
Wat ontbreekt, is een alomvattende visie en een integraal beleid gericht op de aanpak van het probleem. Er zijn al genoeg concrete mogelijkheden om iets te doen aan de verbetering van ons leefklimaat: technieken en hoopvolle innovatieve ontwikkelingen die direct toepasbaar zijn. Bovendien hebben wij de klimaatcrisis zelf veroorzaakt, dus kunnen we die ook zelf weer oplossen.
Nieuw beleid helpt nog niets aan eerder uitgestoten CO2
Het Nederlandse beleid draait om het verminderen van de uitstoot van het broeikasgas CO2. Vóór 2030 moet het zijn teruggebracht tot de helft van het niveau van 1990. Maar daarmee is nog niets gedaan aan de hoeveelheid CO2 die zich de afgelopen 150 jaar in de atmosfeer heeft opgehoopt, en de natuurlijke koolstofkringloop ernstig verstoort.
Het opnemen en vastleggen van CO2 is niet eenvoudig. Het percentage CO2 in de atmosfeer is zo gering, dat dit chemisch niet vastgelegd kan worden. Bovendien verbruikt de technologie die dat zou moeten doen, zelf ook fossiele brandstoffen. Feitelijk kunnen alleen de groene planten op het land en in de zee het overtollig koolzuurgas weer opnemen en vastleggen. Maar die planten zijn er steeds minder, gezien de wereldwijde verstedelijking, ontbossing en woestijnvorming.
Nederland speelt nog geen rol in koolstofvangst en -opslag
Sinds de industrialisatie steeg het verbruik van fossiele brandstoffen exponentieel en daardoor vertienvoudigde de wereldbevolking bijna. Er valt nog geen knikje waar te nemen in deze stijgende lijn. Kortom: hoog tijd voor carbon capture and storage (koolstofvangst en -opslag) en het verdienen van carbon credits (CO2-krediet) via new breeding techniques (nieuwe veredelingstechnieken). Maar het deze Engelstalige begrippen geven al aan dat Nederland geen rol van betekenis hierin speelt, ondanks de verdiensten van Wageningen University & Research en onze status van grootste landbouwproducent ter wereld na de Verenigde Staten.
Nederlandse studenten en promovendi werken nota bene in de VS aan de fotosynthese 2.0. En met succes. Als de coronacrisis ons iets goeds heeft gebracht, is het wel het bewijs van de snelheid, doeltreffendheid en veiligheid van deze nieuwe gentechnologie. Veredelingstechnieken als CRISPR-Cas maken het mogelijk om erfelijk materiaal van virussen en bacteriën, maar ook van dieren en planten, op eenvoudige wijze zeer nauwkeurig en efficiënt te veranderen. Dit kan door het aanbrengen van genetische aanpassingen, of door het toevoegen van zelfs geheel nieuwe genetische informatie.
Het huidige vermogen van groene planten om via fotosynthese zonne-energie vast te leggen, bedraagt slechts 1 procent. Dit vermogen kan worden verdubbeld of zelfs vervijfvoudigd. Niet door traditionele plantenveredeling, maar door deze moderne biotechnologie. Maar er ontbreekt nog het gevoel van urgentie, de maatschappelijke acceptatie en de gerichte toepassing bij de aanpak van de klimaatcrisis.
Fotosynthese biedt uitweg naar een niet-fossiele economie
De opwarming van de aarde door de uitstoot van fossiele brandstoffen veroorzaakt een energiecrisis die de voedselprijzen doet stijgen. De landbouw, in haar vraag naar meer vruchtbare landbouwgrond en natuurlijke hulpmiddelen, zal daardoor het voortbestaan van de natuur nog meer bedreigen. En die natuur is hard nodig voor gezond voedsel en schoon water, bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit, de bestuiving van gewassen en, last but not least, de bufferende werking op het extreme weer, het watervasthoudend vermogen en het opnemen en vastleggen van CO2.
Wetenschappers duiden de klimaatcrisis wel aan als perfect storm: een crisis die de kans biedt om in één keer ingrijpende maatregelen door te voeren. Bij alle vier windrichtingen van deze ‘perfecte storm’ staat de fotosynthese centraal. Als die oude groene motor van de voormalige landbouweconomie wordt verbeterd, kunnen we de fossiele economie vervangen door een biobased economy. Dit kan en gebeurt ook al. Maar helaas niet in Nederland, dat hierin juist de toon zou kunnen zetten. We hebben niet eens een kernfusiereactor nodig. We hoeven alleen maar meer zonne-energie op te nemen en vast te leggen.
Dit vermogen van opnemen en vastleggen van CO2 met behulp van zonne-energie bezitten alleen de groene planten en het fytoplankton in zee. Door een verbetering van dit proces van de fotosynthese, kan het gehalte aan koolzuurgassen aanzienlijk worden teruggebracht.
Nederland moet voorop lopen in het benutten van zonlicht
Per uur bereikt de aarde evenveel zonne-energie als de wereldeconomie in een jaar verbruikt. Van het percentage zonlicht dat de plant bereikt, wordt nu maar 1 procent benut. Welke bedrijfstak kan nog met zo’n slecht rendement draaien? Stel dat we hier 2 procent van maken, dan zou de wereldvoedselproductie worden verdubbeld. Deze relatie is recht evenredig. Maken we er 5 procent van, dan kan de klimaatcrisis effectief worden bestreden.
De omvang van de problematiek rechtvaardigt dat Nederland hiervoor een zakenkabinet aanstelt.