Internetplatforms als YouTube en Facebook worden aansprakelijk voor auteursrechtelijk beschermde filmpjes, foto’s of muziek die gebruikers online zetten. Ondanks tegenstemmen van PvdA, VVD, GroenLinks, D66 en Partij voor de Dieren – CDA stemde als enige Nederlandse partij vóór, SP onthield zich van stemming – heeft het Europees Parlement dinsdag definitief groen licht gegeven (348 tegen 274) voor aanpassing van het auteursrecht aan het digitale tijdperk.
In september stemde al een meerderheid van het parlement in met aanpassingen in de Europese auteursrechtwetgeving, die het afgelopen halfjaar nog diverse aanpassingen kreeg. In het nieuwe artikel 13 is onder meer de zogenoemde uploadfilter vastgelegd, wat tot veel kritiek leidt. Wat zijn de gevolgen voor burgers, bedrijven en hun vrijheid van meningsuiting? Elsevier Weekblad zette de gevolgen van het omstreden wetsartikel op een rij. Lees het stuk hier terug.
Waarmee heeft het Europees Parlement precies ingestemd?
Een ruime meerderheid – 438 stemmen voor, 226 tegen en 39 onthoudingen – van de europarlementariërs stemde in september vóór nieuwe regels voor het uploaden van materiaal waarop copyright zit. In juni stemde het Europees Parlement nog tegen.
De meest in het oog springende verandering is artikel 13, dat ook wel het uploadfilter wordt genoemd. Dat dwingt platforms als videosite YouTube en audioplatform Soundcloud om al het materiaal dat gebruikers uploaden eerst te filteren voordat het online komt. Hoewel het niet precies duidelijk is welke bedrijven er wel of niet onder vallen, lijkt de maatregel niet te gelden voor ‘gewone’ burgers.
Juncker: ‘Terroristische inhoud’ snel van internet verwijderen
Op dezelfde dag dat het Europees Parlement instemde met strengere auteursrechtenbescherming, stelde Jean-Claude Juncker in zijn toespraak State of the European Union nieuwe regels voor om sociale media als Facebook en Twitter ‘terroristische inhoud’ binnen een uur offline te laten halen. De voorzitter van de Europese Commissie benadrukte dat er een duidelijke definitie komt van zulke ‘terroristische inhoud’ en dat er ‘solide waarborgen’ komen om te zorgen dat er geen berichten ten onrechte worden verwijderd.
Daarmee moeten ze voorkomen dat auteursrechtelijk beschermd materiaal zonder toestemming van de oorspronkelijke ‘eigenaar’ online verschijnt. De term ‘uploadfilter’ is overigens uit het nieuwe wetsvoorstel geschrapt, maar de opdracht aan platforms lijkt onveranderd.
Een ander controversieel onderwerp is de linktaks, die inhoudt dat grote bedrijven als Google, Twitter en Facebook moeten betalen als ze (delen van) mediaberichten van uitgevers overnemen, bijvoorbeeld via hyperlinks naar nieuwsartikelen en berichten die via Google News worden verspreid. Zo moet worden voorkomen dat internetgebruikers berichten daar al lezen, in plaats van bij de oorspronkelijke bron.
Waarom vinden voorstanders deze maatregelen nodig?
De strengere copyrightwetten zijn bedoeld om ‘creatievelingen’ als muziekartiesten, journalisten, kunstenaars en videomakers beter te beschermen tegen schendingen van hun auteursrecht.
Een groep van dertigduizend muzikanten en tekstschrijvers, onder wie Beatles-icoon Paul McCartney, hadden het Europees Parlement gevraagd in te stemmen met de herziening van de auteurswet. Dit omdat ze vinden dat artiesten onder de huidige wetgeving onvoldoende compensatie ontvangen voor hun werk: ‘We hebben een internet nodig dat eerlijk is voor iedereen,’ schreef McCartney in een open brief aan het Europees Parlement.
Onder de partijen die in Brussel met de nieuwe wetgeving instemden, is de christen-democratische Europese Volkspartij (EVP), waarvan ook het CDA deel uitmaakt. ‘We plegen op dit moment roofbouw op onze media door ze geen perspectief te bieden op een eerlijke prijs voor hun werk,’ zei CDA-europarlementariër Esther de Lange, die blij is met de uitslag. Vrijwel de hele EVP stemde vóór.
Today is a landslide victory for #authorsrights! 👏🇪🇺 European Parliament approved the new #CopyrightDirective that will ensure livelihoods of hundreds of thousands of journalists. Read our full joint statement with the @EFJEUROPE here 👉https://t.co/h0uYBNpYs7 pic.twitter.com/DQpiZqYiEs
— IFJ (@IFJGlobal) September 12, 2018
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Journalistenverenigingen kunnen hun blijdschap evenmin onderdrukken. De Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) spreekt op Twitter van een ‘verpletterende overwinning voor auteursrechten!’. Algemeen secretaris Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) noemt de stemmingsuitslag ‘een eerste stap naar eerlijkere verdeling van inkomsten online’.
Waarom zijn tegenstanders kritisch?
Critici beweren dat een uploadfilter afbreuk doet aan de vrijheid van burgers op het internet. Als voorbeeld worden vaak internetmemes genoemd. Dit zijn populaire, grappig bedoelde plaatjes of filmpjes, vaak voorzien van tekst, die online viraal gaan. Omdat de oorspronkelijke afbeelding bij het verspreiden van memes continu wordt bewerkt, is het goed mogelijk dat deze volgens de voorgenomen EU-wetgeving zullen worden ‘gecensureerd’.
Lees dit coververhaal terug
Maar de nieuwe auteursrechtregels kunnen nog veel verder gaan. Naast afbeeldingen komen ook stukken tekst, citaten, video’s en muziek straks mogelijk niet meer door de filter van grote bedrijven, omdat die geen auteursrechtelijk beschermd materiaal meer mogen verspreiden. Want omdat er elke minuut onnoemelijk veel materiaal wordt geüpload, zo redeneren critici, kunnen grote platforms dat onmogelijk allemaal controleren.
Zo ontstaat de vrees dat zij uit voorzorg materiaal van gebruikers van hun websites gaan censureren, bijvoorbeeld door veel te strenge algoritmes te ontwikkelen. Dat zou de vrijheid van meningsuiting, bijvoorbeeld het maken van parodieën en satire, in gevaar brengen.
De Brusselse D66-fractie vindt de uitkomst van de stemming ‘dramatisch’, schrijft de partij in een persbericht. ‘Dit voorstel zet de deur open voor een geprivatiseerde Big Brother, waarbij internetbedrijven vooraf moeten controleren wat internetgebruikers online zetten,’ meent D66-europarlementariër Marietje Schaake. Zij vreest bovendien voor de kleine bedrijven, die niet beschikken over de middelen om goede filters te installeren. ‘Daarmee wordt de macht van grote techbedrijven versterkt en als er nu iets onwenselijk is, dan is dat het wel.’ Ook de SP-fractie in het Europees Parlement is ontevreden en spreekt van ‘een zwarte dag’.
EDiMA, Europese organisatie die diverse grote techbedrijven als Facebook, Google, Twitter, Amazon, Apple en Microsoft vertegenwoordigt, hekelt het besluit van het Europees Parlement. ‘De naburige rechten zullen het delen van nieuws beperken en het uploadfilter zal de vrijheid van gebruikers beperken. Dit zijn slechte resultaten voor Europese burgers,’ schrijft de koepelorganisatie op haar website.
Staat de nieuwe wetgeving al vast?
EDiMA schrijft te hopen dat bij de onderhandelingen met lidstaten rekening wordt gehouden met ‘de zorgen van EU-burgers, en alle academici, kleine uitgevers, start-ups en de Verenigde Naties’. Er zouden dus nog aanpassingen in de wet kunnen worden doorgevoerd.
Een delegatie van het Europees Parlement gaat eerst (in het geheim) onderhandelen met de Europese Commissie en met de regeringen van de 28 EU-lidstaten, die samen de Europese Raad vormen. Als die tot een overeenkomst komen, stemmen de europarlementariërs nogmaals over de definitieve tekst van de wet, waarna die van kracht wordt. Naar verwachting zal dat vóór de Europese verkiezingen van 2019 (23-26 mei) gebeuren.
Lees ook dit stuk van Jelte Wiersma: Go Guy (Verhofstadt)! knip Facebook op