De lidstaten van de Europese Unie (EU) moeten uiterlijk vóór 1 april 2019 aan Brussel doorgeven of ze volgend jaar willen overschakelen naar permanente zomer- of wintertijd. In Nederland is de verdeeldheid groot, en ook de overheid lijkt de knoop nog niet te hebben doorgehakt over de vraag of de klok een uur vooruit of juist achteruit moet. Hoe zit het ook alweer met de besluitvorming, en wat zijn de voor- en nadelen van een nieuwe standaardtijd?
EU-lidstaten willen meer tijd
De meeste EU-landen, waaronder Nederland, willen langer de tijd krijgen om een beslissing te nemen over het verzetten van de klok. Een meerderheid van de lidstaten vindt ook dat zoveel mogelijk landen dezelfde standaardtijd moeten kiezen als de huidige regeling verdwijnt.
Dat bleek maandag na afloop van een vergadering van de EU-transportministers in het Oostenrijkse Graz. Er zijn ook lidstaten die vinden dat de landen bij de onderhandelingen moeten kunnen kiezen voor het handhaven van het huidige systeem met een zomer- en wintertijd.
‘De mensen willen het, dus gaan we het doen,’ legde voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker eind augustus uit waarom hij een einde wil aan het halfjaarlijks verzetten van de klok. Een uitgelezen kans om het imago van de Europese Unie (EU) te verbeteren: het plan zou in lijn zijn met wat de Europese burgers willen. Daarmee houdt Brussel bij de meeste besluiten te weinig rekening, luidt de kritiek vaak.
Juncker beroept zich op een enquête die de Europese Commissie had afgenomen met de vraag of de zomer- en wintertijd moet worden afgeschaft, ten faveure van één standaardtijd. ’84 procent wil dat Europa stopt met het verzetten van de klok,‘ kopte het persbericht van het uitvoerende orgaan van de EU. Daarin was onder meer te lezen dat de enquête door 4,6 miljoen inwoners uit alle 28 lidstaten was ingevuld.
3,1 miljoen Duitsers vulden enquête in, tegenover 27.000 Nederlanders
Jelte Wiersma fileert het ‘democratische’ voorstel van de Europese Commissie: Juncker maakt Europese burgers belachelijk
Toch valt er nogal wat aan te merken op de representativiteit van de volksraadpleging: ruim tweederde van de respondenten woont in Duitsland. Van de ruim 82 miljoen inwoners vulde 3,79 procent – zo’n 3,1 miljoen mensen – de enquête in. Het plan van de Europese Commissie lijkt dan ook vooral een tegemoetkoming aan Duitsland. Niet voor niets reageerde Angela Merkel, bondskanselier van de EU-lidstaat met de meeste inwoners, verheugd op het voorstel van Juncker. Volgens haar heeft het afschaffen van de zomer- en wintertijd ‘een zeer hoge prioriteit’.
Slechts 0,16 procent van de Nederlanders (dik 27.000 mensen) vulde de enquête in. Premier Mark Rutte (VVD) reageerde twee maanden terug dan ook een stuk minder uitgesproken op de uitkomst dan Merkel. ‘Mijn persoonlijke opvattingen laat ik voor me,’ zei hij. Andere bewindslieden staken hun mening niet onder stoelen of banken. ‘Ik vind het middeleeuws,’ zei bijvoorbeeld minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD). Vicepremier en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) zei het ‘prima’ te vinden als de zomertijd de nieuwe standaard wordt. Landbouwminister Carola Schouten van de ChristenUnie was het met hem eens, naar eigen zeggen omdat ze een avondmens is.
Philip van Tijn vindt het een vreemd idee om zomer- en wintertijd voortaan aan de lidstaten over te laten. Misschien zit er meer achter? >> Lees hier zijn blog: De zomertijd als bliksemafleider in de EU
Nederlanders lijken verdeeld, kabinet gaat steekproef houden
Opiniepeilingen onder Nederlandse burgers tonen aan dat er allerminst eensgezindheid bestaat over de gewenste standaardtijd. Het televisieprogramma EenVandaag legde de kwestie voor aan zijn opiniepanel, en daaruit blijkt dat een minimale meerderheid voor de wintertijd is: 37 procent is daar voorstander van, terwijl 36 procent kiest voor de zomertijd. De rest heeft geen mening of maakt het niet uit.
Om meer duidelijkheid te krijgen over de wens van de bevolking, gaat het kabinet een naar eigen zeggen representatieve steekproef houden, maar het is nog niet duidelijk hoe en wanneer die wordt afgenomen. Omdat het sowieso geen bindend referendum betreft, is het de vraag of de uitkomst überhaupt wel doorslaggevend zal zijn voor het kabinetsbesluit.
Door: Maurits Terwindt, redacteur Kennis & Cultuur
Argumenten voor een permanente wintertijd |
Argumenten voor een permanente zomertijd |
|---|---|
| Zomertijd – nadelen • Maandenlang in het donker naar werk/school (in de winter/herfst). De zon komt bijvoorbeeld op 1 januari pas om 09.45 op 🡆 vergoot kans op verkeersongevallen • Avondspits op heetste punt van de dag 🡆 veroorzaakt ozonoverlast. • Nachten beginnen later 🡆 nachtlawaai begint en eindigt later • Naar bed in hitte 🡆 nadelige effecten op slaapritme. Slaaptekort leidt tot verlaging productiviteit, concentratie, enzovoort • LTO (belangenorganisatie agrarische ondernemers): geen invloed op vee, wel op handel: ‘Als het pas om half tien licht wordt, kunnen boeren en tuinders in de winter pas halverwege de ochtend beginnen met werken, dat heeft niet de voorkeur.’ |
Zomertijd – voordelen • Meer tijd om buiten te zijn (sporten, in de tuin werken, buitenspelen) 🡆 ook: meer vitamine D • Minder stroomverbruik door meer buiten te zijn (omstreden: verlichting vs. klimaatcontrole) • Langer licht, beter zicht in het verkeer. ’s Ochtends zijn mensen alerter dan ’s avonds, dus gebrek licht geen probleem 🡆 leidt tot minder verkeersongevallen/doden (staat haaks op punt 1 van de zomertijd-nadelen, want SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) berekende dat avondspits gevaarlijker is. Wellicht is dit argument meer valide dan punt 1 van zomertijd-nadelen) • Langer licht, dus terrassen kunnen langer openblijven 🡆 beter voor horeca-inkomsten |
| Wintertijd – voordelen • GMT +1 i.p.v. +2 🡆 ergo, wintertijd is onze standaardtijd • Lichaam heeft ’s ochtends licht nodig 🡆 wintertijd accommodeert dit |
Wintertijd – nadelen • Gedachte aan de wintertijd heeft voor veel mensen een negatieve bijklank (grote kans dat deze connotatie in de loop van de tijd verdwijnt) |
Hoe dan ook vindt het kabinet dat de Europese Commissie het besluit veel te gehaast neemt: vijf maanden is veel te kort om de peiling te houden, experts om hun mening te vragen en de Tweede en Eerste Kamer over het voornemen te laten stemmen, zei vicepremier De Jonge twee weken geleden tijdens een persconferentie: ‘Het besluit van de Europese Commissie is niet goed onderbouwd.’
Geen tijdsverschil in Benelux
In Brussel bestaat een voorkeur voor één gezamenlijke tijd, die voor alle EU-lidstaten hetzelfde is. Toch is het maar zeer de vraag of dat ook gaat gebeuren, omdat de kans groot lijkt dat de landen geen consensus kunnen bereiken. In elk geval zal Nederland de beslissing samen nemen met België en Luxemburg, zodat er binnen de Benelux geen tijdsverschil zal ontstaan. Pas als de regeringsleiders van de lidstaten én het Europees Parlement het eens zijn, kan worden besloten tot een tijdswisseling.
In een eerdere podcast bespraken binnenlandredacteur Rob Ramaker en EU-correspondent Jelte Wiersma de voor- en nadelen van het verzetten van de klok, en de motieven van Jean-Claude Juncker. Beluister de podcast hier:
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."