De moderne mens is dol op de zon, maar artsen maken zich zorgen over de toename van huidkanker. Zo geniet u verstandig van de zon.
Het nadeel van de zon
Te veel uv-straling uit zonlicht of de zonnebank kan de DNA-structuur van de huid beschadigen. Er zijn twee soorten uv-stralen die huidkanker kunnen veroorzaken: uva-straling dringt diep door in de huid en leidt tot snelle veroudering van de huid en mogelijk tot huidkanker. Uvb-straling zorgt ervoor dat de bovenste laag van de huid bruiner kleurt, maar kan ook leiden tot verbranden. Als cellen in de huid ongecontroleerd delen, kan een kwaadaardige tumor ontstaan die kan blijven groeien en uitzaaien, waardoor andere delen van het lichaam kunnen worden aangetast.
Er zijn diverse soorten huidkanker: basaalcelcarcinoom (70 procent van de gevallen), plaveiselcelcarcinoom (20 procent) en melanoom (10), en nog enkele zeer zeldzame vormen. Basaalcelcarcinoom en melanoom lijken vooral te worden veroorzaakt door te veel blootstelling aan zonlicht en verbranden in de kinderjaren, bij plaveiselcelcarcinoom is de grootste risicofactor de totaal opgelopen uv-dosis gedurende het leven.
Wie loopt meeste risico?
- Zonder zonlicht kan een mens niet. De uvb-straling in zonlicht stimuleert de aanmaak van vitamine D in het lichaam, nodig voor gezonde botten, tanden en spieren, goede weerstand en een lagere kans op darmkanker. Maar een kwartiertje zon per dag, en niet op het heetst van de dag, is daarvoor al voldoende. Mensen met een lichte huid, soms met sproeten, rood of blond haar en blauwe ogen hebben een huid die kwetsbaarder is voor uv-straling. Deze dringt dieper door in de lichte huid en kan ook sneller en meer schade aanrichten.
Op de hoogte blijven van de laatste verhalen, achtergronden en opinies van de redactie van EW?
Meld u dan nu aan voor onze nieuwsbrieven.
Komt huidkanker vaker voor dan vroeger?
Tussen 1989 en 2021 steeg het aantal nieuwe gevallen van huidkanker per jaar van 3.900 naar 23.300. Jaarlijks overlijden honderden mensen aan de gevolgen van huidkanker. In totaal hebben naar schatting circa 138.000 Nederlanders een vorm van deze ziekte. Deels komt die sterke toename doordat er meer bewustzijn zijn is rond huidkanker, er beter wordt gescreend en er dus meer gevallen dan voorheen worden ontdekt en geregistreerd. Maar er is ook onmiskenbaar een daadwerkelijke toename. Het aantal gevallen van de gevaarlijkste vorm, melanoom, lijkt te stabiliseren.
Waar is die stijging aan te wijten?
Onze huid is niet kwetsbaarder dan vroeger, de sterke stijging van het aantal gevallen van huidkanker hangt vermoedelijk vooral samen met de vergrijzing. Aangezien huidkanker vaak het gevolg is van schade aan de huid die zich door de jaren heen opstapelt, openbaart de ziekte zich vaak pas op latere leeftijd. Hoe meer ouderen er in een samenleving zijn, hoe meer gevallen je kunt verwachten.
Wat ook nog meespeelt, is de bescherming die de ozonlaag biedt. Deze laag in de atmosfeer houdt uv-straling deels tegen, maar is als gevolg van de uitstoot van onder meer drijfgassen sinds de jaren tachtig aangetast. De dikte van de ozonlaag varieert ook met de seizoenen, maar in zijn algemeenheid is het zo dat de laag op veel plekken in de wereld minder bescherming biedt tegen uv-straling dan vroeger. Herstel is gaande, maar vergt nog een lange tijd.
Zo voorkom je zonnebrand
Op de uren met de meeste zonkracht is het raadzaam de schaduw op te zoeken of de huid te bedekken met kleren en een hoofddeksel. Let op of uw parasol de uv-straling wel echt tegenhoudt, anders verbrandt u zelfs in de schaduw. Als dat niet mogelijk is: smeren. Er is de laatste tijd wat ophef over de vermeende schadelijkheid van zonnebrandcrème. Dat speelt vooral in kringen waar ook fel verzet is tegen vaccins en coronamaatregelen. Op sociale media gaat rond dat de crèmes schadelijke ingrediënten bevatten en je juist zonder smeren de zon in moet. Dat is dom advies. Geregeld de huid insmeren helpt uitstekend tegen verbranden.
Wat duidt de SPF aan?
Hoe goed een crème werkt tegen uvb-straling, wordt aangeduid met de Sun Protection Factor (SPF). Crèmes moeten ook bescherming bieden tegen uva-straling, maar dat staat niet op de verpakking. Een SPF van 15 drukt cru gezegd uit hoeveel trager het proces van verbranden verloopt. Als u zonder smeren in de zon in een kwartier een rode huid krijgt, duurt dat met deze zonnebrandcrème 15 keer zo lang. Dat betekent niet dat u ook zo lang moet wachten met opnieuw insmeren. Het advies is om dat om de 2 uur te doen, om de bescherming op peil te houden en ook na het zwemmen. Crèmes zijn zelden echt waterproof.
Welke crème is goed?
De Consumentenbond test geregeld zonnebrandcrèmes met beschermingsfactor SP30 en SP50. Daarbij valt op dat de prijs niets zegt over de kwaliteit van een product, en dat er regelrechte afraders tussen zitten. De best beoordeelde Zenova suncare van de Action kost € 4,60. De nummer 3, Riemann P20, beschermt een fractie beter, maar kost bijna tien keer zoveel.
Bij de crèmes met factor SP50 valt op dat de crème van het vertrouwde merk Zwitsal (€ 21) een dikke onvoldoende scoort.
