Nederland wordt het gastland van een nieuw Europees Holocaustonderzoekscentrum. Het doel is om het centrum volgend jaar, als de bevrijding van Auschwitz tachtig jaar geleden is, te openen.
De landen die deelnemen aan de European Holocaust Research Infrastructure (EHRI) willen dat het Holocaustonderzoek, dat tot nu toe vooral op landelijk niveau gebeurt, internationaler wordt. Daardoor komen ‘nieuwe inzichten in de gedeelde geschiedenis binnen handbereik’, schreven NSC-minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans (VVD) afgelopen week aan de Tweede Kamer.
Dat het EHRI naar Nederland komt, is mede te danken aan het NIOD, het Nederlandse wetenschappelijk instituut dat al sinds 8 mei 1945 onderzoek doet naar de Eerste en Tweede Wereldoorlog, de Holocaust en andere genociden. Voormalig directeur Loe de Jong (1914-2005) werd beroemd door zijn veertiendelige boekenreeks Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog.
Het NIOD mag nu helpen met het opzetten van het EHRI-onderzoek, en dat is een ‘krachtige bevestiging’ van zijn ‘waardevolle rol’ bij het Holocaustonderzoek, vindt het kabinet. Welke Nederlandse wetenschappers voor het EHRI gaan werken en waar het instituut zal worden gevestigd, is nog niet bekend.
‘Politieke situatie’
Hoewel de subsidie voor het EHRI uit de Europese Unie komt, zijn niet alle lidstaten er automatisch bij aangesloten. Daarvoor moeten zij een speciale aanvraag doen. Ook niet-EU-landen kunnen meedoen. Tot nu toe hebben – naast Nederland – Oostenrijk, Duitsland, Kroatië en Slowakije zich aangesloten. De aanvragen van Tsjechië, België, Roemenië en Israël zitten ‘in de pijplijn’.
Het Verenigd Koninkrijk en Polen zouden ook willen meedoen, maar hebben wegens hun ‘nationale politieke situatie’ volgens de bewindslieden ‘langer de tijd nodig om hun handtekening te zetten’. Onduidelijk is of deze ‘situatie’ te maken heeft met de geopolitieke en maatschappelijke spanningen rond de staat Israël en het toenemend antisemitisme waarmee deze gepaard gaan.
Hongarije afwezig
Grote afwezige is Hongarije. Vóór de Tweede Wereldoorlog woonden daar volgens Yad Vashem, de officiële Israëlische instelling voor onderzoek naar en herdenking van de Holocaust, 825.000 Joden. Van de Hongaarse Joden werd 69 procent vermoord, wat Hongarije tot een van de landen maakt die het hardst zijn getroffen door de genocide op de Joden.
Dat het land niet meedoet aan het internationale Holocaustonderzoek is dus frappant, zeker omdat het Internationaal Auschwitz Comité en de Hongaarse opperrabbijn Róbert Frölich eerder felle kritiek leverden op minister-president Viktor Orbán. Volgens Orbán, die geregeld wordt beschuldigd van antisemitisme, is het ‘mengen van Europese en niet-Europese rassen’ slecht. Ook zou hij in dezelfde speech een grap hebben gemaakt over het gebruik van gaskamers om de energiebehoefte te verlagen.
Toegankelijkheid belangrijk
De inauguratie van het EHRI staat gepland voor januari 2025, het begin van het herdenkingsjaar ter ere van de bevrijding van Auschwitz tachtig jaar geleden. Mogelijk sluiten zich nog andere Europese landen aan bij het onderzoeksproject, maar hoe dan ook zullen vanaf volgend jaar burgers wereldwijd zich beter kunnen weren tegen antisemitisme en desinformatie over de Holocaust.
Om brieven uit Auschwitz te kunnen lezen of foto’s van de gruwelen in Bergen-Belsen te kunnen zien, hoeven belangstellende burgers en wetenschappelijke onderzoekers niet meer naar de fysieke archieven in andere landen te reizen. Dankzij het EHRI kunnen zij straks achter hun computer digitale bronnen met een paar kliks vinden én doorzoeken. Die toegankelijkheid is volgens het kabinet ‘steeds belangrijker’: ook toekomstige generaties, die zelfs van hun opa’s en oma’s geen verhalen meer over de oorlog zullen horen, mogen de verschrikkingen van de Holocaust niet vergeten.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
