Hoewel suiker belonend en motiverend is, manipuleert het onze hersenen niet, althans niet zoals drugs als cocaïne dat doen. Suiker wordt ten onrechte verslavend genoemd, dat blijkt uit een Europees onderzoek met 11 universiteiten. Hoe komt dat?
Vaak wordt beweerd dat suiker (en ook snelle koolhydraten) verslavend zijn en je daardoor sneller naar ongezond voedsel grijpt, wat voor een verhoogd risico op overgewicht zorgt. Het idee hierachter is dat je wilskracht enorm op de proef wordt gesteld.
1. Waarom zou suiker verslavend zijn?
Een bekend voorbeeld is dat wanneer laboratoriumratten mogen kiezen tussen suiker en cocaïne, ze suiker prefereren, zelfs al zijn ze verslaafd aan cocaïne. Kort gezegd: het eten van suiker stimuleert het eten van nog meer suikers.
Maar: het eten van suiker brengt deze achteloosheid niet in stand, zegt promovendus Han de Jong (Universiteit Utrecht) tegen de Volkskrant. De Jong schreef een proefschrift waarin hij voedselverslavingen onder de loep neemt en waarvoor hij het ‘rattenexperiment’ uitvoerde.
Om te kijken of suiker het dopaminesysteem bij ratten verandert, liet De Jong hen chocolademelk drinken. De ratten kregen de suikerhoudende drank door op een knopje te drukken, wat ze soms wel tot duizend keer moesten doen voor het eruit kwam. Ze toonden een enorme motivatie. Wanneer ze bij het drukken op het knopje stroom schokken kregen, of erg bittere chocolademelk, hielden ze al snel op. De aan cocaïne verslaafde ratten niet, die hadden alles over voor hun drug.
2. Is er nooit eerder een onderzoek geweest naar de werking van suiker?
Volgens de promovendus zijn er wel overeenkomsten tussen drugs en suiker. Voor zijn promotie, dinsdag aan de Universiteit Utrecht, werkte De Jong samen met een handjevol Europese universiteiten. Gefinancierd met een Europese subsidie om te kijken of eten verslavend werkt, vonden alle elf instellingen dat dat niet het geval is. Voor voeding was zoiets nooit eerder op deze schaal onderzocht.
3. Waarom is suiker zo lekker?
De Jong concludeert dat bij de motivatie om te eten de stof dopamine een belangrijke rol speelt. ‘Suiker veroorzaakt een dopamineafgifte in ons brein en in dat opzicht lijkt het op verslavende drugs. Dit is de reden dat we suikerrijk eten zo aantrekkelijk vinden.’
In tegenstelling tot suiker, kunnen drugs kunnen na verloop van tijd het dopaminesysteem echt veranderen; ze manipuleren onze hersenen op een manier dat suiker dat niet doet.
4. Kunnen we nu volop suiker eten?
Suiker heeft dus wel degelijk een sterk effect op onze hersenen. De promovendus zegt dan ook dat het belangrijk is dat we ons daarvan bewust zijn, zeker als het gaat om kwetsbare, makkelijk te beïnvloeden hersenen zoals die van kinderen.
Mede daarom vond de Amsterdamse GGD-directeur Paul van der Velpen dat er twee jaar geleden een suikertaks moest komen op scholen, zodat kinderen niet in de verleiding kwamen om zoetigheden als frisdrank en snoep te kopen. Hij vond dat er net als bij sigaretten op flesjes en blikjes frisdrank een sticker moest komen waarop wordt gewaarschuwd voor de verslavende werking van suiker. Maar dat suiker écht verslavend is, gaat De Jong te ver.