De feiten: Felbetwist platform boven Schiermonnikoog is begonnen met gasproductie
Het platform N05-A produceert sinds begin maart Noordzeegas. Op zo’n 18 kilometer boven Schiermonnikoog boort de installatie van het Nederlandse bedrijf ONE-Dyas laagcalorisch gas omhoog van zo’n 4 kilometer onder de zeebodem.
De ingebruikname van N05-A klinkt vanzelfsprekender dan het is. Aan de komst van het platform ging een jarenlange strijd vooraf. Weliswaar heeft ONE-Dyas inmiddels alle vergunningen binnen, nog niet alle tegenstanders hebben zich gewonnen gegeven en een bodemprocedure loopt nog.
Begin maart is begonnen met een negentig dagen durende testfase, waardoor inmiddels gas uit de nieuwe put naar Nederlandse huizen stroomt.
Al sinds ONE-Dyas in 2022 een vergunning kreeg, is er weerstand tegen het grootste gasproject op de Nederlandse Noordzee. Vooral natuurorganisaties vochten de komst van N05-A herhaaldelijk aan bij de rechter.
Ultiem verzet richt zich op kabel naar gasplatform
Vele procedures, ordemaatregelen en vertragingen later oordeelde de Raad van State vorig jaar dat ONE-Dyas aan alle eisen voldeed en mocht beginnen met de installatie van het platform. In augustus werd het van de werf in Schiedam naar zijn plek gesleept.
Daarmee was de strijd nog niet gestreden. Verzet was er ook tegen de aanleg van een elektriciteitskabel van het platform naar een Duits windmolenpark. ONE-Dyas wil N05-A laten draaien op milieuvriendelijk geproduceerde stroom van een nabijgelegen windmolenpark op de Duitse Noordzee, maar de Duitse milieuclub DUH achtte zo’n kabel schadelijk voor riffen in het gebied.
Op 31 maart kreeg ONE-Dyas definitief de vergunning om de kabel te leggen. Die aangepaste vergunning is echter nog niet direct geldig. Ironisch genoeg is het platform daarom voorlopig aangewezen op een gasgenerator: minder milieuvriendelijk dan wind.
Wie zegt wat over Noordzeegas? Steun van kabinet, woede bij milieuclubs
Bron: Noordzeeloket, HCSS, Element NL, Nordwest-Zeitung- Hans Vijlbrief (D66) zei in 2022 in een brief namens het toenmalige kabinet: ‘Het is cruciaal om zorg te dragen voor de leveringszekerheid.’ En: ‘Gas gewonnen in Nederland vervangt de import van fossiele energie.’ Het huidige kabinet staat eveneens achter gaswinning in de Noordzee.
- De beoogde Duitse bondskanselier Friedrich Merz zei in februari over de Nederlands-Duitse samenwerking bij de gaswinning: ‘We moet niet meer overal uitstappen, want dan komt Duitsland er niet bovenop.’
- Natuurorganisaties, waaronder Greenpeace en Deutsche Umwelthilfe (DUH), zijn zeer kritisch. Dat de deelstaatregering van Nedersaksen eind maart de kabelvergunning definitief verstrekte, ziet de DUH als een ‘verdere stap in de richting van onnodige winning van fossiele brandstoffen op de Noordzee’.
- Ook op Schiermonnikoog was er weerstand. Bewoners van het Waddeneiland vreesden horizonvervuiling en natuurschade. ‘We staan kritisch tegenover alle vormen van delfstofwinning in (de omgeving van) het Waddengebied,’ schrijft de gemeente.
- Eind maart gaf de deelstaat Nedersaksen groen licht voor aanleg van de stroomkabel naar het windmolenpark. Wanneer die zal worden geïnstalleerd is nog onzeker.
EW's visie: Gaswinning is de minst slechte van de haalbare opties
Door: Joppe Gloerich, redacteur KennisHet is niet zo vreemd dat grootschalige fossiele projecten op tegenstand stuiten. Zeker niet als de Noordzee, Nederlands belangrijkste natuurgebied, het strijdtoneel is.
De uitgesponnen procedures hebben er in elk geval voor gezorgd dat iedereen weet welke belangrijke rol natuurcompensatie speelt in het gasproject. Die rol zal bij toekomstige platforms niet anders zijn, en in die zin is de weg naar N05-A lang maar leerzaam geweest.
Ook verklaren zo’n beetje alle bij de gaswinning betrokken partijen – tegenstanders én voorstanders – uiteindelijk een emissievrije toekomst te zien. De vraag is echter: wat doe je zolang die toekomst nog toekomst is? Wat doe je nu Nederlandse huishoudens tijdens die transitie nog afhankelijk zijn van miljarden kubieke meters gas per jaar?
Russisch gas voorlopig niet aan de orde
En wat doe je in de wetenschap dat invoer van Russisch gas voorlopig niet aan de orde is, en dat de onzekerheid groeit over de relatie met die andere belangrijke leverancier, het Amerika van president Donald Trump?
Juist in zulke onzekere tijden vergroot gas uit eigen bodem de energie-autonomie. Het dient zo een wezenlijk strategisch belang. En hoewel de energietransitie alle aandacht verdient, ligt de gaskwestie genuanceerder dan de redenering: fossiel is slecht. Lokaal produceren is minder milieubelastend dan het alternatief: schepen vol vloeibaar gas over de oceaan laten varen.
Ten slotte is er een economisch belang, want in tegenstelling tot importgas vloeit een aanzienlijk deel van de opbrengsten van Noordzeegas terug in de Nederlandse staatskas.
Dat het verzet ertoe heeft geleid dat het platform voorlopig niet op windenergie draait maar op een gasgenerator, toont dat nuchterheid niet altijd zegeviert. Een gezonde toekomst vereist bevlogenheid en principes, maar ook een nuchtere afweging van belangen. Van alle nu haalbare opties is lokaal geproduceerd gas waarschijnlijk de minst slechte.
Verdere verdieping: Hoeveel gas ligt er in het winningsgebied?
Gezamenlijk gebruiken Nederlanders zo’n 40 miljard kubieke meter gas per jaar. Voor de verwarming van huizen is aardgas onverminderd de belangrijkste energiebron. De Rijksoverheid heeft olie- en gaswinning op de Noordzee dan ook aangemerkt als activiteiten van ‘groot nationaal belang’.
Er ligt naar schatting zo’n 50 miljard kubieke meter gas in het grotere winningsgebied rond N05-A. De helft daarvan ligt in Nederland, de andere helft in Duitsland. ONE-Dyas wil met N05-A op termijn 2 miljard kubieke meter gas per jaar produceren.
‘Komende decennia gas nodig’
‘Ramingen wijzen erop dat de gasvraag uiteindelijk zal dalen, maar ook dat er de komende decennia nog gas nodig is,’ zegt Chris de Ruyter van Steveninck (53), de CEO van ONE-Dyas, tegen EW.
‘Maar zo ver zijn we nog niet. De komende decennia zal nog gas nodig zijn.’ En dat kun je maar beter zelf produceren, zegt hij. ‘Bij het gebruik van Noordzeegas is de methaanuitstoot veel lager dan wanneer je vloeibaar gas importeert uit de Verenigde Staten of de Golfregio.’
Eerdere opdracht tot versnellen
Die argumenten stonden ook in de brief die toenmalig staatssecretaris van Mijnbouw Hans Vijlbrief (D66) aan de Tweede Kamer stuurde. Daarin gaf hij opdracht de gaswinning op de Noordzee te versnellen.
Ook het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) acht gaswinning op eigen bodem per saldo gunstig. ‘Gas halen uit de Noordzee is de schoonste gaswinning ter wereld.’
De protesten ten spijt oordeelde de rechter dat ONE-Dyas genoeg heeft gedaan om mogelijke negatieve gevolgen van het platform te minimaliseren. In juni vorig jaar besloot de Raad van State dat N05-A er mag komen.
Lager platform, geluiddempende ‘bellenschermen’
Mede om de Schiermonnikogers tegemoet te komen, maakte ONE-Dyas het platform lager dan aanvankelijk gepland was en verschoof het de locatie een stukje noordwaarts.
Natuurorganisaties blijven niettemin kritisch. Op de route naar een emissievrije toekomst is investeren in fossiele energie volgens hen een verkeerd signaal. Specifiek voor N05-A wijzen ze op de stikstofneerslag bij de aanleg van de boorput en het platform, en op mogelijke schade aan bruinvis- en zeehondenpopulaties.
Bruinvissen
Om bruinvissen te ontzien, is bij de werkzaamheden het geluidsniveau langzaam opgevoerd, zodat dieren een veilig heenkomen konden zoeken. Ook zijn geluiddempende ‘bellenschermen’ opgetrokken.
Op termijn kan de natuur rond de boorlocatie zich herstellen, denkt CEO De Ruyter van Steveninck, zich baserend op milieueffectrapportages.
Aardgaswinning boven Schier draagt bij aan energieveiligheid