Het inburgeringsbeleid dat door kabinet-Rutte I werd voorgesteld en tijdens Rutte-II door minister Lodewijk Asscher (PvdA) werd uitgevoerd, kampt met grote tekortkomingen. Veel minder migranten halen de inburgeringstest dan voorheen en het taalniveau van nieuwkomers daalt hard.
Toen het kabinet Rutte I (VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV) de Wet Inburgering voorstelde, ging het vooral om een bezuinigingsmaatregel. Vanaf 2013 zou de verantwoordelijkheid voor het behalen van een inburgeringsdiploma bij de migrant komen te liggen: die moet nu zelf een onderwijsinstelling vinden voor een (taal)cursus en een lening aanvragen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Binnen drie jaar moeten statushouders zien te slagen.
In een rapport van de Algemene Rekenkamer worden de resultaten van de nieuwe wet beoordeeld: de analyse is niet bepaald positief. Het slagingspercentage is gehalveerd (van 80 procent van 39 procent) en veel minder migranten deden examen op een hoger taalniveau.
Gevolg: minder migranten zijn ingeburgerd, het taalniveau ligt gemiddeld lager en het kan moeilijker zijn om een baan te vinden. ‘Iedereen is gebaat bij snel en voortvarend inburgeringsbeleid,’ aldus Kees Vendrik van de Algemene Rekenkamer. ‘Het huidige beleid laat die resultaten niet zien.’
Geen zicht op kwaliteit van cursussen
Een deel van het probleem ligt bij de onderwijsaanbieders. Sinds de wet is ingevoerd is het aantal aanbieders van cursussen snel gestegen, maar de kwaliteit ervan wordt amper gecontroleerd. Sommige ondernemingen lokken migranten met gratis spullen zoals laptops, zodat ze de lening van 10.000 euro die migranten kunnen krijgen bij DUO, kunnen opstrijken.
Het blijkt lastig voor asielmigranten om een geschikte onderwijsaanbieder te vinden. Zo is de website van onderwijskeurmerk Blik op Werk grotendeels in het Nederlands en dus moeilijk te begrijpen voor nieuwkomers. De Algemene Rekenkamer concludeert dat daar ‘een wereld te winnen is’.
Gemeente moet meer invloed hebben
De Rekenkamer komt met een aantal aanbevelingen, waaronder een plan om gemeenten weer een grotere rol te laten spelen. Zij moeten migranten naar een cursusaanbieder brengen en hem of haar stimuleren om een baan te zoeken.
Asschers spoor van mislukkingen: steeds net op tijd vertrokken
De verantwoordelijke minister Asscher zegt dat hij het eens is dat de inburgering beter moet en wil een deel van de aanbevelingen overnemen. Afgelopen jaar gaf hij toe dat het aantal migranten dat op tijd voor hun inburgeringsexamen slaagt, veel te laag ligt. In april 2016 moesten 47.000 van de 53.000 nieuwkomers nog aan hun inburgeringsplicht voldoen.