Ondanks goedbedoelde pogingen om de georganiseerde drugscriminaliteit in Zuid-Nederland aan te pakken, worden amper criminelen veroordeeld. Juridische trucs, maar ook de hulp van burgers zorgt ervoor dat de drugshandel nog altijd floreert.
Jarenlang waarschuwen bestuurders, politie en anderen al voor de schaal van de drugshandel in de zuidelijke provincies. Problematisch is hoe criminelen zeer veel burgers hebben weten te strikken voor hand- en spandiensten. Hoogleraar Pieter Tops, samen met journalist Jan Tromp auteur van het zaterdag uitgekomen boek De Achterkant van Nederland – Hoe onder- en bovenwereld verstrengeld raken, zeggen dat alleen in Tilburg 2.000 tot 3.000 mensen wiet telen in hun huizen. Geschatte inkomsten: 800 miljoen per jaar.
‘Soort Sodom en Gomorra’
Volgens Tops en Tromp zijn bepaalde groepen relatief vaak verwikkeld in drugshandel: motorbendes, Turkse maffia en kampers. Maar ze krijgen hulp van veel andere groepen. ‘Er zijn ook mensen die onbewust meedoen, bewust wegkijken, een graantje meepikken of hand en spandiensten verrichten.’
Officier van justitie Greetje Bos noemt het zaterdag in De Volkskrant ‘schokkend’ in welke mate burgers de criminelen ondersteunen. ‘Ik vind het hier in Brabant een soort Sodom en Gomorra, als ik het heel eerlijk moet zeggen.’ Autoverhuurders, vastgoedondernemers en anderen ‘faciliteren de boeven’. ‘Het is een grote groep burgers die feitelijk meedoet.’ In achterstandswijken zouden ‘parallelle samenlevingen’ zijn ontstaan, waar het niet meer dan normaal is om mee te doen aan de criminele handel.
Criminelen weten rechtsgang eindeloos te vertragen
Strafrechtelijk aanpakken van criminele organisaties blijkt een steeds lastiger karwei, waardoor politie in Brabant in een groeiend aantal gevallen geld en andere waardevolle spullen probeert af te pakken. Zo wordt bijvoorbeeld de Belastingdienst op drugscriminelen afgestuurd, om ze te raken in portemonnee.
Strafprocessen tegen drugscriminelen zijn ‘een logistieke nachtmerrie’ geworden, zegt officier van justitie Bos. Werden in 2015 nog 400 verdachten aangehouden, slechts zes werden veroordeeld. Bos legt uit dat de criminelen en hun advocaten weten hoe ze de rechtsgang in hun voordeel kunnen beïnvloeden. Zo wordt geprobeerd processen eindeloos te vertragen, bijvoorbeeld door een beroep te doen op het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Politiek Den Haag houdt zich relatief stil over de drugsproblematiek: het lijkt geen onderwerp voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart. Minister Ard van der Steur (VVD, Justitie) zei in maart 2016 wel dat hij twijfels heeft over de strategie van het OM om buiten de rechter om te werken. ‘Het uitgangspunt moet zijn: crimineel geld afpakken én criminelen achter de tralies.’