De Partij van de Arbeid houdt volgens de exitpolls zo’n negen zetels over in de Tweede Kamer. Dat betekent dat de partij, nu onder leiding van Lodewijk Asscher, 29 zetels heeft verloren: een historische nederlaag.
Vandaag bleek al dat kopstukken van de partij het somber inzagen: demissionair minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem keek weemoedig naar de verkiezingen, terwijl oud-voorzitter Felix Rottenberg de late en zwakke campagne van de sociaal-democraten hekelde.
Late campagne en pijnlijke samenwerking
Vooral de te laat ingezette lijsttrekkersstrijd tussen Diederik Samsom en Asscher lijkt de doodsteek te zijn geweest. Daardoor raakte de partij verdeeld, en kon de PvdA pas laat vol aan de verkiezingscampagne beginnen.
De PvdA wordt ook afgerekend op de samenwerking met de VVD. Veel linkse stemmers zagen die als verraad. Het zuinige kabinetsbeleid viel niet in de smaak bij de achterban van de partij. Al zei partijvoorzitter Hans Spekman in december tegen elsevier.nl dat elke partij had moeten bezuinigen.
Ondanks de kritiek hield de PvdA vol dat de partij in de coalitie de VVD naar links heeft weten bij te sturen. Op de dag van de verkiezingen leken kiezers slechts schoorvoetend voor de PvdA te kiezen. ‘Toch maar PvdA,’ luidde het initiatief op Twitter.
Het verlies betekent ook dat bijvoorbeeld demissionair minister Lilianne Ploumen waarschijnlijk niet in de Kamer komt. Ook prominenten als Ahmed Marcouch en Michiel Servaes kunnen geen zetel verwachten.
Asscher blijft aan: ‘Samen uit, samen thuis’
Tijdens de verkiezingsavond van de PvdA in de Westergasfabriek in Amsterdam sprak Dijsselbloem van een ‘ellendige avond’. Spekman zegt dat PvdA-politici en -leden ‘het pijnlijke gesprek met elkaar moeten aangaan’.
Van Asscher wil de partij zeker niet af, zegt demissionair staatssecretaris Sharon Dijksma. ‘We hebben altijd gezegd “samen uit, samen thuis”, en het is goed om daaraan vast te houden,’ aldus de PvdA’er. Het is een enorme klap, geeft Dijksma toe, maar ‘we komen altijd terug’.
De nieuwe partijleider zelf moet niets weten van opstappen: ‘De sociaaldemocratie zal terugkomen, en het bouwen begint vandaag,’ speechte Asscher. De lijsttrekker onderstreept het belang van het herstel van de partij, en wil gezamenlijk ‘wonden likken’ en zich inzetten voor de idealen van de partij.
In het verleden herstelde de PvdA zich inderdaad na (fors) zetelverlies. In 2002 leverde de partij 22 zetels in. Ook het CDA leed tot twee keer toe een flink verlies: in 2010 en 1994 verloren de christen-democraten 20 zetels. Maar nog nooit was het verlies van een partij zo groot als bij de PvdA in 2017.