De kiezer heeft het politieke landschap versplinterd achtergelaten. Na telling van bijna alle stemmen (93,6 procent om 6 uur deze ochtend) blijkt de VVD 33 zetels te hebben gehaald, met de PVV als tweede partij.
Premier Mark Rutte kan opnieuw aan de slag om een kabinet te vormen. Zijn VVD komt volgens de voorlopige prognose met 33 zetels als grootste partij uit de verkiezingen.
Enorme dreun voor de PvdA
Voor coalitiepartner PvdA is het scherven rapen. De sociaal-democraten houden negen zetels over. Lijsttrekker Lodewijk Asscher sprak over een enorme dreun. Hij wil de eigen boodschap onder de loep gaan nemen. ‘Ons land staat er nu veel beter voor dan in 2012. Toch zijn we er helaas niet in geslaagd om met onze resultaten uit het kabinet en onze plannen voor de komende vier jaar onze kiezers te overtuigen.’
De zetelverdeling op basis van de voorlopige prognose van de ANP Verkiezingsdienst na telling van 93,6 procent van de stemmen:
VVD 33 zetels
PVV 20
CDA 19
GroenLinks 14
D66 19
SP 14
PvdA 9
ChristenUnie 5
SGP 3
Partij voor de Dieren 5
50PLUS 4
DENK 3
Forum voor Democratie 2
Asscher maakte duidelijk met het verlies van 29 zetels geen rol voor zijn partij te zien in een nieuw kabinet. Zelfs VVD leek getroffen door het verlies van de PvdA. ‘Ik baal hier ongelofelijk van,’ zei Rutte aan tafel bij de NOS voor het slotgesprek toen alle uitslagen nog binnenkwamen. De avond kreeg er een ‘zwart randje’ door, zei Halbe Zijlstra over zijn coalitiepartner.
Wilders behoort tot de winnaars
De PVV van Geert Wilders wint wel, maar blijft steken op twintig zetels, een winst van vijf. Hij had gehoopt Rutte te verslaan en een begin van een ‘patriottische lente’ te ontketenen.’Het zijn niet de dertig zetels waarop ik had gehoopt. Maar ik behoor tot de winnaars,’ zei Wilders in een reactie. Het CDA en D66 krijgen elk negentien zetels. Hierachter volgen grote winnaar GroenLinks met veertien zetels (een plus van tien) en de SP eveneens met veertien (minus een).
Heeft Rutte de populistische golf gestopt? Dat is te makkelijk, schrijft Syp Wynia >
Van de kleintjes doet de Partij voor de Dieren het heel goed. Ze gaat van twee naar vijf zetels. 50PLUS blijft steken op vier. De ChristenUnie en de SGP blijven stabiel op respectievelijk vijf en drie zetels. Er komen ook twee nieuwe partijen in de Tweede Kamer. Lijsttrekker Tunahan Kuzu van DENK mag drie zetels bezetten. Hij zat voorheen ook al samen met Selcuk Öztürk in de Kamer nadat ze waren afgesplitst van de PvdA. DENK veegde die partij van de kaart in een aantal grote steden, bijvoorbeeld in Rotterdam. Een echte nieuwkomer is Forum voor Democratie. Thierry Baudet krijgt twee zetels. VoorNederland, die andere partij op rechts, blijft teleurgesteld achter met nul zetels.
Voortouw bij de formatie
Het feit dat de VVD de grootste blijft, betekent dat de liberalen donderdag het voortouw nemen bij de formatie. Rutte heeft steeds aangegeven CDA en D66 als natuurlijke partners te zien. Hij heeft met deze cijfers echter een vierde partij nodig om tot een meerderheid te komen.
De algemene verwachting is dat het een lange formatie wordt. Het wordt volgens Zijlstra een ‘heel moeilijke puzzel’ en Rutte concludeerde: ‘Formeren is faseren. We moeten enige tijd nemen.’ CDA-leider Sybrand Buma benadrukte dat hij de formatie ‘stap voor stap’ wil aanpakken.